Ұлы даланың жеті қыры
Кеңістік – барлық нәрсенің, ал уақыт – бүкіл оқиғаның өлшемі. Уақыт пен кеңістіктің көкжиегі тоғысқан кезде ұлт тарихы басталады. Бұл – жай ғана әдемі афоризм емес.
Шын мәнінде, немістердің, италиялықтардың немесе үнді халықтарының жылнамасына көз жүгіртсек, олардың мыңдаған жылды қамтитын төл тарихындағы ұлы жетістіктерінің дені осы елдер қазір мекен етіп жатқан аумақтарға қатыстылығы жөнінде сұрақ туындайтыны орынды. Әрине, ежелгі Рим деген қазіргі Италия емес, бірақ италиялықтар өздерінің тарихи тамырымен мақтана алады. Бұл – орынды мақтаныш. Сол сияқты, ежелгі готтар мен бүгінгі немістер де бір халық емес, бірақ олар да Германияның мол тарихи мұрасының бір бөлшегі. Полиэтникалық бай мәдениеті бар ежелгі Үндістан мен бүгінгі үнді халқын тарих толқынында үздіксіз дамып келе жатқан бірегей өркениет ретінде қарастыруға болады.
Бұл – тарихқа деген дұрыс ұстаным. Сол арқылы түп-тамырымызды білуге, ұлттық тарихымызға терең үңіліп, оның күрмеулі түйінін шешуге мүмкіндік туады.
Қазақстан тарихы да жеке жұрнақтарымен емес, тұтастай қалпында қазіргі заманауи ғылым тұрғысынан қарағанда түсінікті болуға тиіс. Оған қажетті дәйектеріміз де жеткілікті.
Біріншіден, қосқан үлестері кейінірек сөз болатын протомемлекеттік бірлестіктердің дені қазіргі Қазақстан аумағында құрылып, қазақ ұлты этногенезінің негізгі элементтерін құрап отыр.
Екіншіден, біз айтқалы отырған зор мәдени жетістіктер шоғыры даламызға сырттан келген жоқ, керісінше, көпшілігі осы кең байтақ өлкеде пайда болып, содан кейін Батыс пен Шығысқа, Күнгей мен Теріскейге таралды.
Үшіншіден, кейінгі жылдары табылған тарихи жәдігерлер біздің бабаларымыздың өз заманындағы ең озық, ең үздік технологиялық жаңалықтарға тікелей қатысы бар екенін айғақтайды. Бұл жәдігерлер Ұлы даланың жаһандық тарихтағы орнына тың көзқараспен қарауға мүмкіндік береді.
Тіпті, қазақтың кейбір ру тайпаларының атаулары «қазақ» этнонимінен талай ғасыр бұрын белгілі болған. Осының өзі біздің ұлттық тарихымыздың көкжиегі бұған дейін айтылып жүрген кезеңнен тым әріде жатқанын айғақтайды. Еуропацентристік көзқарас сақтар мен ғұндар және басқа да бүгінгі түркі халықтарының арғы бабалары саналатын этностық топтар біздің ұлтымыздың тарихи этногенезінің ажырамас бөлшегі болғаны туралы бұлтартпас фактілерді көруге мүмкіндік берген жоқ.
Сонымен бірге, ұзақ уақыттан бері біздің жерімізде өмір сүріп келе жатқан көптеген этностарға ортақ Қазақстан тарихы туралы сөз болып отырғанын атап өткеніміз жөн. Бұл – түрлі этностардың көптеген көрнекті тұлғалары өз үлестерін қосқан бүкіл халқымызға ортақ тарих.
Бүгінде төл тарихымызға оң көзқарас керек. Бірақ, қандай да бір тарихи оқиғаны таңдамалы және конъюнктуралық тұрғыдан ғана сипаттаумен шектелуге болмайды. Ақ пен қара – бір-бірінен ажырамайтын ұғымдар. Бұлар өзара бірлескенде жеке адамдардың да, тұтас халықтардың да өміріне қайталанбас реңк береді. Біздің тарихымызда қасіретті сәттер мен қайғылы оқиғалар, сұрапыл соғыстар мен қақтығыстар, әлеуметтік тұрғыдан қауіпті сынақтар мен саяси қуғын-сүргіндер аз болмады. Мұны ұмытуға хақымыз жоқ. Көпқырлы әрі ауқымды тарихымызды дұрыс түсініп, қабылдай білуіміз керек.
Біз басқа халықтардың рөлін төмендетіп, өзіміздің ұлылығымызды көрсетейін деп отырғанымыз жоқ. Ең бастысы, біз нақты ғылыми деректерге сүйене отырып, жаһандық тарихтағы өз рөлімізді байыппен әрі дұрыс пайымдауға тиіспіз.
Сонымен, Ұлы даланың жеті қырына тоқталайық.
І. ҰЛТ ТАРИХЫНДАҒЫ КЕҢІСТІК ПЕН УАҚЫТ
Біздің жеріміз материалдық мәдениеттің көптеген дүниелерінің пайда болған орны, бастау бұлағы десек, асыра айтқандық емес. Қазіргі қоғам өмірінің ажырамас бөлшегіне айналған көптеген бұйымдар кезінде біздің өлкемізде ойлап табылған. Ұлы даланы мекен еткен ежелгі адамдар талай техникалық жаңалықтар ойлап тауып, бұрын-соңды қолданылмаған жаңа құралдар жасаған. Бұларды адамзат баласы жер жүзінің әр түкпірінде әлі күнге дейін пайдаланып келеді. Көне жылнамалар бүгінгі қазақтардың арғы бабалары ұланғайыр Еуразия құрлығындағы саяси және экономикалық тарихтың беталысын талай рет түбегейлі өзгерткені туралы сыр шертеді.
1. Атқа міну мәдениеті
Атқа міну мәдениеті мен жылқы шаруашылығы жер жүзіне Ұлы даладан тарағаны тарихтан белгілі. Еліміздің солтүстік өңіріндегі энеолит дәуіріне тиесілі «Ботай» қонысында жүргізілген қазба жұмыстары жылқының тұңғыш рет қазіргі Қазақстан аумағында қолға үйретілгенін дәлелдеді.
Жылқыны қолға үйрету арқылы біздің бабаларымыз өз дәуірінде адам айтқысыз үстемдікке ие болды. Ал жаһандық ауқымда алсақ, шаруашылық пен әскери саладағы теңдессіз революцияға жол ашты.
Жылқының қолға үйретілуі атқа міну мәдениетінің де негізін қалады. Бес қаруын асынған салт атты сарбаз айбарлы көшпенділер империялары тарих сахнасына шыққан дәуірдің символына айналды.
Ту ұстаған салт атты жауынгердің бейнесі – батырлар заманының ең танымал эмблемасы, сонымен қатар, атты әскердің пайда болуына байланысты қалыптасқан көшпенділер әлемі «мәдени кодының» айрықша элементі.
Автокөлік қозғалтқыштарының қуаты әлі күнге дейін аттың күшімен өлшенеді. Бұл дәстүр – жер жүзінде салт аттылар үстемдік құрған ұлы дәуірге деген құрметтің белгісі.
Біз әлемнің барлық түкпіріне ежелгі қазақ жерінен тараған осынау ұлы технологиялық революцияның жемісін адамзат баласы ХІХ ғасырға дейін пайдаланып келгенін ұмытпауға тиіспіз.
Қазіргі киім үлгісінің базалық компоненттері Дала өркениетінің ерте кезеңінен тамыр тартады. Атқа міну мәдениеті салт атты жауынгердің ықшам киім үлгісін дүниеге әкелді. Ат үстінде жүргенде ыңғайлы болуы үшін бабаларымыз алғаш рет киімді үстіңгі және астыңғы деп екіге бөлді. Осылайша, кәдімгі шалбардың алғашқы нұсқасы пайда болды.
Бұл салт атты адамдардың ат құлағында ойнауына, ұрыс кезінде еркін қимылдауына мүмкіндік берді. Дала тұрғындары теріден, киізден, кендір мен жүннен, кенептен шалбар тікті. Содан бері мыңдаған жыл өтсе де, киімнің осы түрі өзгере қоймады. Қазба жұмыстары кезінде табылған көне шалбарлардың қазіргі шалбардан еш айырмасы жоқ.
Сонымен қатар, бүгінгі етіктердің барлық түрі көшпенділер атқа мінгенде киген жұмсақ өкшелі саптама етіктің «мұрагерлері» екені белгілі.
Ат үстінде жүрген көшпенділер тақымына басқан сәйгүлігіне неғұрлым еркін мініп жүруі үшін биік ер-тұрман мен үзеңгіні ойлап тапты. Бұл жаңалық салт атты адамның ат үстінде қаққан қазықтай мығым отыруына, сонымен бірге шауып бара жатып, қолындағы қаруын еш қиындықсыз және неғұрлым тиімді қолдануына мүмкіндік берді.
Бабаларымыз шапқан аттың үстінен садақ тартуды барынша жетілдірді. Соған байланысты қарудың құрылымы да өзгеріп, күрделі, ыңғайлы әрі қуатты бола түсті. Масағына қауырсын тағылып, металмен ұшталған жебе берен сауытты тесіп өтетін көбебұзарға айналды.
Қазақстан аумағында өмір сүрген түркі тайпалары ойлап тапқан тағы бір технологиялық жаңалық – қылыш. Оның оқтай түзу немесе иілген жүзі – ерекше белгісі. Бұл қару ең маңызды әрі кең таралған соғыс құралына айналды.
Сарбаз бен оның мінген атын қорғауға арналған сауытты да алғаш рет біздің бабаларымыз жасаған. Еуразия көшпенділерінің айрықша маңызды әскери жаңалығына баланған мұздай темір құрсанған атты әскер осылайша пайда болды. Отты қару пайда болып, жаппай қолданысқа енгенге дейін атты әскердің дамуы біздің дәуірімізге дейінгі І мыңжылдық пен біздің дәуіріміздің І ғасыры арасында көшпенділердің ұзақ уақыт бойы бұрын-соңды болмаған жауынгерлік үстемдік орнатуын қамтамасыз еткен жасақтың ерекше түрі – айбарлы атты әскердің қалыптасуына ықпал етті.
2. Ұлы даладағы ежелгі металлургия
Металл өндірудің амал-тәсілдерін табу тарихтың жаңа кезеңіне жол ашып, адамзат дамуының барысын түбегейлі өзгертті. Сан алуан металл кендеріне бай қазақ жері – металлургия пайда болған алғашқы орталықтардың бірі. Ежелгі заманда-ақ Қазақстанның Орталық, Солтүстік және Шығыс аймақтарында тау-кен өндірісінің ошақтары пайда болып, қола, мыс, мырыш, темір, күміс пен алтын қорытпалары алына бастады.
Ата-бабаларымыз жаңа, неғұрлым берік металдар өндіру ісін дамытып, олардың жедел технологиялық ілгерілеуіне жол ашты. Қазба жұмыстары барысында табылған металл қорытатын пештер мен қолдан жасалған әшекей бұйымдары, ежелгі дәуірдің тұрмыстық заттары мен қару-жарақтары бұл туралы тереңнен сыр шертеді. Осының бәрі ежелгі замандарда біздің жеріміздегі дала өркениеті технологиялық тұрғыдан қаншалықты қарқынды дамығанын көрсетеді.
3. Аң стилі
Біздің ата-бабаларымыз қоршаған ортамен етене өмір сүріп, өздерін табиғаттың ажырамас бөлшегі санаған. Бұл басты тұрмыс қағидаты Ұлы даланы мекендеген халықтардың дүниетанымы мен құндылықтарын қалыптастырды. Өз жазуы мен мифологиясы бар Қазақстанның ежелгі тұрғындарының озық мәдениеті болды.
Олардың мұрасының жарқын көрінісі, көркем болмысы мен рухани байлығының айшықты белгісі – «аң стилі өнері». Жануарлар бейнесін тұрмыста пайдалану адам мен табиғаттың өзара байланысының символына баланып, көшпенділердің рухани бағдарын айқындап отырған.
Олар жыртқыштардың, негізінен мысық тұқымдас аңдардың суретін көбірек қолданған. Егемен Қазақстанның символдарының бірі – жергілікті жануарлар әлемінде сирек кездесетін тұрпаты текті қар барысы екені кездейсоқ емес.
Бұл ретте, аң стилі бабаларымыздың айрықша жоғары өндірістік тәжірибесі болғанын көрсетеді. Олар оюлап кескіндеуді, металмен жұмыс істеудің техникасын, соның ішінде, мыс пен қоладан балқымалар жасаудың және құймалар құюдың, жайма алтын дайындаудың күрделі әдістерін жақсы меңгерген.
Жалпы, «аң стилі» феномені әлемдік өнердегі биік белестердің бірі саналады.
4. Алтын адам
Біздің түп-тамырымызға жаңаша көзқараспен қарауға жол ашып, әлемдік ғылым үшін сенсация саналған жаңалық – 1969 жылы Қазақстанның Есік қорғанынан табылған, өнертанушы ғалымдар арасында «қазақстандық Тутанхамон» деген атқа ие болған «Алтын адам».
Бұл жауынгер талай тылсым құпияның бетін ашты. Біздің бабаларымыз әлі күнге дейін өзінің асқан көркемдігімен тамсандыратын аса жоғары деңгейдегі көркем дүниелер жасаған. Жауынгердің алтынмен апталған киімдері ежелгі шеберлердің алтын өңдеу техникасын жақсы меңгергенін аңғартады. Сонымен бірге, бұл жаңалық Дала өркениетінің зор қуаты мен эстетикасын әйгілейтін бай мифологияны паш етті.
Дала халқы өз көсемдерін осылайша ұлықтап, оның мәртебесін күн секілді құдірет деңгейіне көтеріп асқақтатқан. Қорымдағы сән-салтанатты жасау-жабдықтар ежелгі бабаларымыздың зияткерлік дәстүрлерінен де мол хабар береді. Жауынгердің жанынан табылған күміс кеселердің бірінде ойып жазылған таңбалар бар. Бұл – Орталық Азия аумағынан бұрын-соңды табылған жазу атаулының ішіндегі ең көнесі.
5. Түркі әлемінің бесігі
Қазақтардың және Еуразияның басқа да халықтарының тарихында Алтайдың алар орны ерекше. Осынау асқар таулар ғасырлар бойы Қазақстан жерінің тәжі ғана емес, күллі түркі әлемінің бесігі саналды. Дәл осы өңірде біздің дәуіріміздің І мыңжылдығының орта шенінде Түркі дүниесі пайда болып, Ұлы дала төсінде жаңа кезең басталды.
Тарих пен география түркі мемлекеттері мен ұлы көшпенділер империялары сабақтастығының айрықша моделін қалыптастырды. Бұл мемлекеттер ұзақ уақыт бойы бірін-бірі алмастырып, орта ғасырдағы Қазақстанның экономикалық, саяси және мәдени өмірінде өзінің өшпес ізін қалдырды.
Орасан зор кеңістікті игере білген түркілер ұланғайыр далада көшпелі және отырықшы өркениеттің өзіндік өрнегін қалыптастырып, өнер мен ғылымның және әлемдік сауданың орталығына айналған ортағасырлық қалалардың гүлденуіне жол ашты. Мәселен, орта ғасырдағы Отырар қаласы әлемдік өркениеттің ұлы ойшылдарының бірі – Әбу Насыр әл-Фарабиді дүниеге әкелсе, түркі халықтарының рухани көшбасшыларының бірі Қожа Ахмет Яссауи Түркістан қаласында өмір сүріп, ілім таратқан.
6. Ұлы Жібек жолы
Еліміздің географиялық тұрғыдан ұтымды, яғни Еуразия құрлығының кіндігінде орналасуы ежелден әртүрлі мемлекеттер мен өркениеттер арасында транзиттік «дәліздердің» пайда болуына септігін тигізді. Біздің дәуірімізден бастап бұл құрлық жолдары Үлкен Еуразияның Шығысы мен Батысы, Солтүстігі мен Оңтүстігі арасындағы сауда және мәдениет саласындағы байланыстардың трансконтинентальды желісіне – Ұлы Жібек жолы жүйесіне айналды.
Бұл жол халықтар арасындағы жаһандық өзара тауар айналымы мен зияткерлік ынтымақтастықтың қалыптасып, дамуы үшін орнықты платформа болды.
Керуен жолдарын мінсіз ұйымдастырып, қауіпсіздігін қамтамасыз еткен Ұлы дала халқы ежелгі және орта ғасырлардағы аса маңызды сауда қатынасының басты дәнекері саналды. Дала белдеуі Қытай, Үнді, Парсы, Жерорта теңізі, Таяу Шығыс және славян өркениеттерін байланыстырды.
Алғаш пайда болған сәттен бастап, Ұлы Жібек жолы картасы, негізінен, Түрік империяларының аумағын қамтыды. Орталық Еуразияда түркілер үстемдік құрған кезеңде Ұлы Жібек жолы гүлдену шегіне жетіп, халықаралық ауқымда экономиканы өркендетуге және мәдениетті дамытуға септігін тигізді.
7. Қазақстан – алма мен қызғалдақтың отаны
Асқақ Алатаудың баурайы алма мен қызғалдақтың «тарихи отаны» екені ғылыми тұрғыдан дәлелденген. Қарапайым, бірақ бүкіл әлем үшін өзіндік мән-маңызы зор бұл өсімдіктер осы жерде бүр жарып, жер жүзіне таралған. Қазақстан қазір де әлемдегі алма атаулының арғы атасы – Сиверс алмасының отаны саналады. Дәл осы тұқым ең көп таралған жемісті әлемге тарту етті. Бәріміз білетін алма – біздегі алманың генетикалық бір түрі. Ол Қазақстан аумағындағы Іле Алатауы баурайынан Ұлы Жібек жолының көне бағыты арқылы алғашқыда Жерорта теңізіне, кейіннен бүкіл әлемге таралған. Осы танымал жемістің терең тарихының символы ретінде еліміздің оңтүстігіндегі ең әсем қалалардың бірі Алматы деп аталды.
Қазақстан аумағындағы Шу, Іле тауларының етегінен әлі күнге дейін жергілікті өсімдіктер әлемінің жауһары саналатын Регель қызғалдақтарын бастапқы күйінде кездестіруге болады. Бұл әсем өсімдіктер біздің жерімізде Тянь-Шань тауларының етегі мен шөлейт даланың түйісер тұсында пайда болған. Қазақ топырағындағы осынау қарапайым, сондай-ақ, ерекше гүлдер өз әдемілігімен көптеген халықтың жүрегін жаулап, біртіндеп бүкіл әлемге тарады.
Бүгінде жер жүзінде қызғалдақтың 3 мыңнан астам түрі бар, олардың басым көпшілігі – біздің дала қызғалдағының «ұрпағы». Қазір Қазақстанда қызғалдақтың 35 түрі өседі.
ІІ. ТАРИХИ САНАНЫ ЖАҢҒЫРТУ
Көтерілген мәселелер жан-жақты ой елегінен өткізіп, терең зерделеуді талап етеді. Сондай-ақ, біздің дүниетанымымыздың, халқымыздың өткені мен бүгінінің және болашағының іргелі негіздеріне тікелей қатысты. Бұл жұмысты бірнеше ірі жобалар арқылы бастауға болады деп ойлаймын.
1. Архив – 2025
Тәуелсіздік жылдарында халқымыздың өткенін зерттеуге қатысты ауқымды жұмыстар атқарылды. Еліміздің тарихи жылнамасындағы ақтаңдақтарды қайта қалпына келтіруге жол ашқан «Мәдени мұра» бағдарламасы табысты іске асырылды. Бірақ, бабаларымыздың өмірі мен олардың ғажап өркениеті жөніндегі көптеген деректі құжаттар, әлі де болса, ғылыми айналымға түскен жоқ. Олар әлемнің бүкіл архивтерінде өз іздеушісі мен зерттеушісін күтіп жатыр.
Сондықтан, ежелгі дәуірден қазіргі заманға дейінгі кезеңді қамтитын барлық отандық және шетелдік мұрағаттар дүниесіне елеулі іргелі зерттеулер жүргізу үшін «Архив – 2025» жеті жылдық бағдарламасын жасауымыз қажет деп санаймын.
Бұл жобаны жүзеге асыру барысында тарихшылардан, деректанушылар мен мәдениеттанушылардан құрылған арнайы топтардың отандық және шетелдік ірі архивтермен өзара жүйелі әрі ұзақмерзімді ықпалдастықта болып, іздеу-зерттеу жұмыстарын жүргізуіне баса мән беру керек.
Қай жағынан болсын, бұл маңызды жұмыс мемлекет есебінен атқарылатын «академиялық туризмге» айналмауға тиіс. Архив деректерін тек жинақтап қана қоймай, барлық мүдделі зерттеушілер мен қалың жұртшылыққа қолжетімді болуы үшін оларды белсенді түрде цифрлық форматқа көшіру қажет.
Өз тарихына деген мақтаныш сезімін ұялатып, отаншылдық тәрбие беру мектеп қабырғасынан басталуға тиіс. Сондықтан, мектептер мен барлық өңірлердегі өлкетану музейлерінің жанынан тарихи-археологиялық қозғалыстар құру маңызды. Ұлт тарихын санаға сіңіру барша қазақстандықтардың бойында өз бастауларына деген ортақтық сезімін қалыптастырады.
2. Ұлы даланың ұлы есімдері
Көпшіліктің санасында тарихи үдерістер, негізінен, тұлғаландыру сипатына ие болатыны белгілі. Көптеген халықтар өз елінің ерекше елшісі сынды ұлы бабаларының есімдерін мақтан тұтады.
Мысалы, өткен дәуірлердегі Тутанхамон, Конфуций, Ескендір Зұлқарнайын, Шекспир, Гете, Пушкин және Джордж Вашингтон сияқты дүниежүзіне белгілі тұлғалар бүгінде «өз мемлекеттерінің» баға жетпес символдық капиталы саналады әрі сол елдердің халықаралық аренада тиімді ілгерілеуіне септігін тигізіп отыр.
Ұлы дала әл-Фараби мен Яссауи, Күлтегін мен Бейбарыс, әз-Тәуке мен Абылай, Кенесары мен Абай және басқа да көптеген ұлы тұлғалар шоғырын дүниеге әкелді.
Сондықтан, біз біріншіден, атақты тарихи тұлғаларымыз бен олардың жетістіктерінің құрметіне ашық аспан астында ескерткіш-мүсіндер қойылатын «Ұлы даланың ұлы есімдері» атты оқу-ағарту энциклопедиялық саябағын ашуымыз керек.
Екіншіден, мақсатты мемлекеттік тапсырыс ұйымдастыру арқылы қазіргі әдебиеттегі, музыка мен театр саласындағы және бейнелеу өнеріндегі ұлы ойшылдар, ақындар және ел билеген тұлғалар бейнесінің маңызды галереясын жасауды қолға алу қажет.
Сондай-ақ, бұл жерде классикалық қалыптан тыс, балама жастар өнерінің креативті әлеуетін де пайдаланудың мәні зор. Осыған орай, бұл іске тек отандық қана емес, сонымен бірге, шетелдік шеберлер мен шығармашылық ұжымдарды да тартқан жөн.
Үшіншіден, еліміздің тарихи кезеңдерін кеңінен қамти отырып, «Ұлы дала тұлғалары» атты ғылыми-көпшілік серияларды шығарып, тарату жұмыстарын жүйелендіру және жандандыру қажет.
Бұл бағытта қазақстандық ғалымдармен қатар шетелдік мамандар да тартылатын халықаралық көпбейінді ұжым құруға болады. Нәтижесінде, біздің қаһармандарымыздың өмірі мен қызметі жөнінде тек еліміздегілер ғана емес, сондай-ақ, шет елдегілер де білетін болады.
3. Түркі әлемінің генезисі
Қазақстан – күллі түркі халықтарының қасиетті «Қара шаңырағы». Бүгінгі қазақтың сайын даласынан әлемнің әр түкпіріне тараған түркі тектес тайпалар мен халықтар басқа елдер мен өңірлердің тарихи үдерістеріне елеулі үлес қосты.
Осыған байланысты, «Түркі өркениеті: түп тамырынан қазіргі заманға дейін» атты жобаны қолға алу қажет. Бұл жоба аясында 2019 жылы Астанада Түркологтардың дүниежүзілік конгресін және әртүрлі елдер музейлерінің экспозицияларына ежелгі түркі жәдігерлері қойылатын Түркі халықтарының мәдени күндерін ұйымдастыру керек. Сондай-ақ, Википедияның үлгісінде Қазақстанның модераторлығымен Түркі халықтарына ортақ туындылардың бірыңғай онлайн кітапханасын ашу да маңызды.
Сонымен қатар, жаңа облыс орталығы ретінде Түркістанды дамыту барысында оның халықаралық аренадағы беделін жүйелі түрде арттыру қажет.
Қазақстанның ежелгі астанасы халқымыздың рухани орталығы ғана емес, сондай-ақ, бүкіл түркі әлемі үшін киелі орын болып саналады.
4. Ұлы даланың ежелгі өнер және технологиялар музейі
«Ұлы дала» атты ежелгі өнер және технологиялар музейін ашуға толық мүмкіндігіміз бар. Оған озық өнер мен технология үлгілерін – аң стилінде жасалған бұйымдарды, «Алтын адамның» жарақтарын, жылқыны қолға үйрету, металлургияны дамыту, қару-жарақ, сауыт-сайман дайындау үдерісін көрсететін заттарды және басқа да жәдігерлерді жинақтауға болады. Онда Қазақстан жерінен табылған құнды археологиялық ескерткіштер мен археологиялық кешендердің экспозициялары қойылады. Бұл заттар тарихи дәуірлердің қандай да бір кезеңіндегі әртүрлі шаруашылық салаларының даму үдерісін көрсетеді.
Сонымен қатар, «Ұлы даланың ұлы өркениеттері» атты жалпыұлттық тарихи реконструкциялар клубын құрып, соның негізінде Астанада және Қазақстанның өзге де өңірлерінде ежелгі сақтар, ғұндар, ұлы түрік қағандарының дәуірі және басқа да тақырыптар бойынша фестивальдар өткізуге болады. Бұған қызығушылық білдірген адамдарды тарта отырып, осы тақырыптар аясындағы жұмыстарды бір мезгілде жүргізуге болады.
Ежелгі Отырар қаласының бірқатар нысандарын – үйлері мен көшелерін, қоғамдық орындарын, су құбырларын, қала қамалының қабырғалары мен тағы да басқа жерлерін ішінара қалпына келтіретін туристік жоба да қызықты болмақ. Осының негізінде білімді дәріптеуге және туризмді дамытуға баса мән берілуі қажет.
5. Дала фольклоры мен музыкасының мың жылы
Бұл жоба аясында бізге «Дала фольклорының антологиясын» жасау керек. Мұнда Ұлы дала мұрагерлерінің өткен мыңжылдықтағы халық ауыз әдебиетінің таңдаулы үлгілері – ертегілері, аңыз-әфсаналары, қиссалары мен эпостары жинақталады.
Сонымен қатар, қазақтың қобыз, домбыра, сыбызғы, сазсырнай және басқа да дәстүрлі музыкалық аспаптарымен орындауға арналған маңызды туындылар топтамасын – «Ұлы даланың көне сарындары» жинағын басып шығару қажет.
Ұлы даланың фольклоры мен әуендері заманауи цифрлық форматта «жаңа тыныс» алуға тиіс. Бұл жобаларды жүзеге асыру үшін көшпенділердің бай мұрасын жүйелеуге қабілетті ғана емес, сондай-ақ, оның өзектілігін арттыра алатын отандық және шетелдік кәсіби мамандарды тарту маңызды.
Біздің мәдениетіміздің негізгі сюжеттерінде, кейіпкерлері мен сарындарында шекара болмайды, сол себепті оны жүйелі зерттеп, бүкіл Орталық Еуразия кеңістігі мен барша әлемде дәріптеуге тиіспіз.
Ауызша және музыкалық дәстүрді жаңғырту қазіргі заманғы аудиторияға жақын әрі түсінікті форматта болуы керек.
Атап айтқанда, көнерген сөздер мен мәтіндерді суреттерімен қоса беруге, айқын видеоматериалдар формасында ұсынуға болады. Музыкалық дыбыстар мен әуендер табиғи аспаптармен ғана емес, олардың заманауи электронды нұсқалары арқылы да шығарылады.
Сонымен қатар, фольклорлық дәстүрдің ортақ тарихи негіздерін іздеу үшін Қазақстанның түрлі өңірлері мен өзге елдерге бірнеше іздеу-зерттеу экспедицияларын ұйымдастыру қажет.
6. Тарихтың кино өнері мен телевизиядағы көрінісі
Қазіргі замандағы халықтардың тарихи таным-түйсігінде кино өнері ерекше орын алады. Жалпы халықтың санасында фильмдердегі жарқын кинообраздар іргелі ғылыми монографиялардағы деректі портреттерден гөрі маңыздырақ рөл атқарады.
Сондықтан, тез арада Қазақстанның өркениет тарихының үздіксіз дамуын көрсететін деректі-қойылымдық фильмдердің, телевизиялық сериалдар мен толықметражды көркем картиналардың арнайы циклін өндіріске енгізу керек.
Аталған жобалар кең халықаралық ынтымақтастық аясында отандық және шетелдік үздік сценаристерді, режиссерлерді, актерлерді, продюсерлерді және заманауи кино өндірісінің басқа да мамандарын тарту арқылы жүзеге асырылуға тиіс.
Қызықты әрі мелодрамалық сарындармен қатар, көрермендер үшін танымал фэнтези және шытырман оқиғалы блокбастерлердің элементтерін қоса отырып, жаңа тарихи теле-кино туындылардың жанрларын барынша кеңейту қажет.
Осы мақсатпен Ұлы даланың бай мифологиялық және фольклорлық материалдарын пайдалануға болады.
Ұлт қаһармандарын үлгі тұту үрдісін қалыптастыруға жол ашатын сапалы балалар фильмдері мен мультипликациялық сериалдарды аса қажет ететін өскелең ұрпақтың да талғамына ерекше назар аудару керек.
Біздің даңқты батырларымыз, ойшылдарымыз бен ел билеушілеріміз – тек Қазақстан ғана емес, сондай-ақ, бүкіл әлем бойынша еліктеуге лайықты тұлғалар.
ҚОРЫТЫНДЫ
Осыдан бір жарым жыл бұрын менің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақалам жарыққа шықты. Жоғарыда аталған жобаларды «Рухани жаңғыру» бағдарламасының жалғасы ретінде қарастырамын. «Рухани жаңғыру» жалпыұлттық бағдарламасының жаңа компоненттері ата-бабаларымыздың көп ғасырлық мұрасының цифрлық өркениет жағдайында түсінікті әрі сұранысқа ие болуын қамтамасыз ете отырып, оны жаңғыртуға мүмкіндік береді. Төл тарихын білетін, бағалайтын және мақтан ететін халықтың болашағы зор болады деп сенемін. Өткенін мақтан тұтып, бүгінін нақты бағалай білу және болашаққа оң көзқарас таныту – еліміздің табысты болуының кепілі дегеніміз осы.
Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ,
Қазақстан Республикасының Президенті
Елбасының бұл мақаласын алдыңғы «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» мақаласын нақты іске асырудың картасы деп қабылдадым. Әр салада нақты қандай істер жасалуы керектігін атап айтқан. «Ұлы даланың ұлы есімдері» атты оқу-ағарту энциклопедиялық саябағын ашу дегені керемет идея. Сосын «Архив – 2025» жеті жылдық бағдарламасын жүзеге асыруға байланысты айтқан мына сөзі қатты ұнады: «Қай жағынан болсын, бұл маңызды жұмыс мемлекет есебінен атқарылатын «АКАДЕМИЯЛЫҚ ТУРИЗМГЕ» айналмауға тиіс. Архив деректерін тек жинақтап қана қоймай, барлық мүдделі зерттеушілер мен қалың жұртшылыққа қолжетімді болуы үшін оларды белсенді түрде ЦИФРЛЫҚ ФОРМАТҚА көшіру қажет».
Сосын тарихты кино тілімен, телевизия тілімен сөйлету қажет дегені де өте өзекті мәселе. Қысқасы осы айтылғандарды іске асырсақ жаман болмаймыз деп ойлаймын.
Балаларды зорлап айткызып жатыр. Бунын бары козбояушылыккой.
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы Даланың жеті қыры» атты мақаласы уақыт талабына сай, еліміздің саяси, мәдени, рухани өмірінде дамудың нақты бағыт-бағдарын айқындап берген құнды пікірімен ерекшеленеді. Менің ойымша, мақалада көтерілген ұлтымыздың тарихы мен мәдениетіне қатысты тың ойлар мен нақты ұсыныстар Қазақстан азаматтарын қайрат, жігер беріп, болашақтағы жаңа ізденістер мен бастауларға жол ашатыны күмәнсіз.
Елбасының мақаласында қазақ елінің тарихи жаңғыруына үлкен мән беріп, ғылыми жақсы талдаулар жасалған құнды дүние болып отыр. Елбасымыздың ой-толғамы өскелең ұрпаққа, жарқын болашаққа жол десек те болады.
«Ұлы даланың жеті қыры» атты Елбасымыздың мақаласы елең еткізген дүниенің бірі болды. Бұған дейінгі ел тарихымызға сіңірген халықтардың ерен еңбектерін басып айта отырып, біздерге ой салды.
Қазақ халқының ұғым-түсінігінде жеті саны сонау ерте замандардан бері қасиетті сандардың бірі болып есептеледі. Осыған орай ұлт көсемі – Елбасымыздың мақаласын «Ұлы Даланың жеті қыры» деп атауының өзі бір үлкен мәні бар дүние. Сол жеті кереметті ашып айтып, біздің өскелең ұрпаққа бағыт беріп отыр.
Елабасының мақаласын оқып бір рухым көтеріліп қалды. Тұнып тұрған ойлар мен тарихи деректер ендігі қадамның нық басылуына үлкен себепкер болатынына сенімдімін.
Осы жеті кереметтің біздің тарихта аталуының өзі қаншама өткелдің нәтижесі екенін ендігі ұрпақ біліп, түсінері анық. JЕлбасының әрбір сөзі біздер үшін маңызды әрі құнды.
Елбасымыздың мақаласы Ұлы даланың ойшылдары мен білімділерінің, халықтың дарындыларының бізге қалдырып кеткен асыл мұраларын терең зерттеп, бүгінгі өмірімізде жаңаша бағалап, құрметтей білу. Осы тұрғыдан зерделеп айрықша мән берген.
Көптен бері көкейде жүрген біз кімбіз деген сұраққа «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында жауап берілді. Біздің xалқымымыздың тарихының тамыры тереңде жатқанының және оған жете назар аудару керектігіне нақты тоқталып өткендіктен, бұл мақала – жас ұрпақты тәрбиелеуде, бағыт бағдар беруде маңызы зор деп білемін.
Біздің мүддеміз үшін еңбек етіп жатқаныңызға алғысым шексіз! Мақалада орынды ой мен нақты дүние жазылған. Сізді әрқашан қолдаймыз!
«Ұлы даланың жеті қыры» мақаласын оқи отырып кеудемді бір мақтаныш кернеді. Шынымен әлем xалықтары көз тіккен, қызыға қарайтын дүниелердің барлығы біздің ұлы даламызда тұнып тұр екен. Еліміздің осы жеті кереметін басқа ұлт өкілдеріне таныта алсақ нұр үстіне нұр болар еді!
«Ұлы даланың жеті қыры» атты Елбасы мақаласы осы уақытқа дейін тарихшы, архивист және қоғамдық пәндер ғалым зерттеушілерінің сыбырлап келген өткір мәселелерін прагматикалық және шынайы ашып оларды шешуге бағыттаған «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» мақаласының жалғасы болып табылады. Әсіресе осы уақытқа дейін консервативті пікірлерді айналысына әділетсіз жинап алған архив саласының жаңа бағытта дамуына және қоғам алдында жаңа беделін Ақпараттық заманда «Цифрлық Қазақстанды» қалыптастыруға бағытталған бірегей жобаларды қамтитын мақала болды. Болашақ архивист маманы ретінде мен мақаланың 2 тарауында көрсетілген «Архив-2025» жеті жылдық бағдарламасының жүзеге асуына өз үлесімді қосуға атсалысамын, себебі «Ұлт жады болып табылатын елімнің тарихы қоймасы- архивтер және архив ісі әлі де болса әділ бағасын ала алмай отыр.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры » атты мақаласын оқығанымда ерекше əсерге бөлендім, шабыт келді. Ой салдырды. Əр халқына жолдаған əр сөзі құнды дүние болып табылады. Осы мақаласында «қазақ екенімізді ұмытпай, халқымыздың басынан өткен тарихын, салт – дəстүрін құрметтеп дамытуға үлес қосу керектігін ұқтым. Бұл мақала болашаққа нық қадам басып, еліміздің дамуына үлкен септігін тигізетініне сенімдімін !!!
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында біз кім екендігімізді анықтадық. Біздің xалқымыз сақтардың, ғұндардың, түркі этникалық топтарының мұрагері. Бұл бірақ ұлтшылдықтан ада сөз. Президент біздің тариxқа көптеген әртүрлі ұлт өкілдері еңбек сіңіргенін нақтылап айтты.Яғни бұл негізінен идеологиялық мәселе. Міне, осы маңызды болып табылады. Біз өзіміз үшін айқындалып алумен қатар бар әлемге xабар бердік.
Н. Ә. Назарбаевтың бұл мақаласын біз яғни Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің бір топ студенттері сабақ үстінде талдадық. Елбасымыздың бұл «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы осыдан бір жарым жыл бұрын жариялаған «Болашаққа бағдар-Рухани жаңғыруының» жалғасы болды деп есептесек болады.
Қорытындылай келе болашақта осы айтылғандардың барлығы дерлік қазақ жастарының тарихқа үңіліп, кешегі өткенін мақтан тұтып, бүгінін бағалап, болашаққа нақты сеніммен қарауы олардың жетістікке жетер басты кепілі болып табылады.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласын ҚазҰУ-лық жас ғалымдар да дәріс барысында талқылады. Тағылымдық мәні терең, тарихи пайымы бар мақаланың ел мен жердің, мәдениеттің біртұтастығын сақтауда рөлі ерекше. Мақалада айтылған ойлар ұлт санасын оятуда үлкен істерге жол ашады. Бұл бір жағынан «Рухани жаңғыру» бағдарламасын қуаттайтын, жалғастыратын бірегей мақала болып отыр.
Елбасымыздын » Ұлы даланың жеті қыры» мақалассында маған қатты ұнағаны ұлттық мұраны ұлттық фольклор ды сақтаудағы ашылғалы жатқан мұражайлары мен кітапханалары. Сонымен қоса тарихи сананы жанғырту санатыда болашақ жастарға үлкен ойсалып , отанға деген суйіспеншілігін арттырады деген сенімдеміз!
Ел басының ұлы даланың жеті қыры атты мақаласы өте қатты ұнады. Бұл мақалада жастардың болашағына байланысты көптеген керек мәліметтер жазылған. Бұл мақаланың ішінде маған ең қатты ұнаған атты бағдарламасы. Бұл бағдарлама жүзеге асса еліміздің құнды деректері сақталады деген сенімдеміз.
Ел басының «Ұлы даланың жеті қыры» атты бағдарламасындағы, Ұлы даланың ежелгі өнер және технологиялар музейі ашылатындығы бізді қатты қуантады. Мұндай мұражайлар жастарға көптеген мәліметтер береді. Тәрбиелік маңызы зор мұражайға айналады.
Төл тарихымызды, ұлттық мәдениетімізді бағалауды, қастерлеуді үйрететін мазмұны терең мақала. Өткенді бағалай отырып, оның ұлт болашағы үшін маңыздылығын айқындап, болашаққа нық қадам басатынымызды айқындайды.
«Ұлы даланың жеті қыры» мақалада айтылған ойлар ұлт санасын оятуда болашақта үлкен істерге жол ашады. Бұл біржағынан «Рухани жаңғыру» бағдарламасын қолдайтын, жалғастыратын мақала болып тұр.
«Ұлы даланың жеті қыры» атты бағдарламалық мақала ауқымды тақырыптарды,маңызды мəселелерді қамтыған.Бүгін біздің 5B091000-кітапхана ісі,5B011600-география,5B020300-тарих мамамдығының студенттері де бағдарламалық мақаланы кеңінен талдап,пікірлерін білдірді.Бұл жерде бізді қуантатын жаңалықтар көп.Жастарды алға жетелейтін,рухын оятатын,тарихты кеңінен ұғынып,дəріптейтін ерекше бағдарламалық мақала.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласын қолдаймыз. Елбасымыздың мақаласы өсіп келе жатқан ұрпаққа жарқын болашақ, себебі біз «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы арқылы, біз өзіміздің бұрын соңды естімеген, білмеген салт-дәстүрімізді, мәдениетімізді және тарихымызды біле аламыз!
Елбасымыздың бұл мақаласы қазақ халқының артықшылықтары мен ерекшеліктерін көрсетеді. «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласында жарияланған барлық идеяларды қолдаймын. Менің ойымша, бүгінгі Қазақстанның дамуының кепілі эволюциялық даму.
Tolygqtaı kelisemin
«Рухани жаңғыру» бағдарламасының жалғасы ретінде бұл мақаланың маңызы зор. Еліміздің болашағы үшін берері мол. Соңғы кезде тарихымызды танытатын, өткенімізді еске түсіретін шаралар көптеп жасалып жатыр. Қолдау білдіреміз!!!
Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың 21 қарашадағы «AIQYN» республикалық қоғамдық – саяси газетінде «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы рухани жаңғыруымызды жалғастыра-тын, тарихи құндылықтарымызды сақтап, оны өскелең ұрпаққа дәріптейтін өте құнды мақала. Бұл мақалада ұлы даламыздың жеті қыры айғақты дәлелдермен көрсетілген. Бұл мақала барлық білім беру мекемелерінде жас ұрпақтарға насихатталып, олардың өз еліне деген сүйіспеншіліктерін, жанашырлықтарын арттырып, рухани тәрбиемен сусындатып отыр. Халқымыздың мәдениеті мен тарихы мақтан етуге тұрарлық үлкен байлық. Мұндай баға жетпес тарихы бар мемлекетімізді әрбір Қазақстан азаматы мақтан тұтуы тиіс. Біз ұлттық кодымызды ұмытпай, әлемге өзімізді танытуымыз керек.
Елбасымыз «Өткенін мақтан тұтып, бүгінін нақты бағалай білу және болашаққа оң көзқарас таныту – еліміздің табысты болуының кепілі» деп айтып өткендей, еліміздің одан әрі дамып, өркендеуі мен рухани жаңғыруына барлығымыз күш-жігерімізді аямай, бір кісідей атсалысайық!
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы Рухани жаңғыру мақаласының жалғасы іспеттес. Еліміз рухани, мәдени, саяси өмірінде алға қарай жылжуға нақты бағдарын көрсеткен бұл мақала өзінің тың ойларымен құнды. Бұл жолдауды оқыған әрбір Қазақстан азаматы болашақта жаңа ізденістерге қызуғышылық артары анық. Бұл мақала болашаққа нық қадам басып, еліміздің дамуына үлкен септігін тигізетініне сенімдіміз!
Керемет ??
Мыкты, керемет????
Мықты??
Өте терең ойлы мақала!
Бұл мақалада өзекті мәселелер көрсетілген, толығымен қолдаймын!
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы мемлекетіміздің рухани саяси өмірін дамыту жолында құнды болатыны сөзсіз! Бұл жолдауды оқыған әрбір Қазақстан азаматы болашақта жаңа тың жобаларды жүзеге асыратындығына сенімдімін.
Оте асерлы, кушты шыккан!
Керемет ??
Президент продолжил формат интеллектуального обращения к нации, делясь размышлениями о прошлом и будущем казахской нации.
«речь не просто о проблемах исторической науки, как говорят некоторые. Это изменение всего самосознания населения
«
Основной посыл президентской статьи – это дальнейшее формирование национального самосознания, одним
По сути, это разговор не об истории, а о национальном самосознании. Переформатизация мышления всего населения
данная статья является гармоничным продолжением Программы модернизации общественного сознания. Нужно уметь делать анализ из прошлого
Столько всего я взял для себя в статье Президента. Оказывается я столького незнаю из нашей истории.
Я горжуь тем что живу в казахской земле, принадлежавшей стольким древним племенам. У нас богатые земли не только ископаемыми, но и историей.
Біздің тарихымызда қаншама мен білмей жүрген деректер бар. Мен өз халқыммен мақтанамын.
Қазақтың тарихында ұлатын еш нәрсе жоқ. Біз ешқашан соғыс ашпағанбыз. Тек елімізді қорғадық.
Бұл мақала жастарға жаңа дем болады деп сенемін. Ұлы даланың жеті қазынасымен танысып, ұлтынмен мақтануға болады.
Шынында, тарихи құндылықтарымыз аса бай…
Elbasynyń osy maqalasyn oqyp erekshe tánti boldym, endi aıtar usynysym: osy maqaladaģy «Tarıhı sanany jańģyrtý» atty ekinshi taraýyndaģy uly dalanyń uly esimderi taralymyndaģy máseleni birinshi kezekke qoısaq. Atam qazaq «jumyla kótergen júk jeńil» dep beker aıtpasa kerek. Sol sebepti bul máseleni tek qoldap qana qoımaı, tezirek bir jaģadan bas, bir jeńnen qol shyģaryp iske kirisemiz degen oıdamyn!
Елбасы бұл мақаласында «уақыт кеңістік концептілеріне аса назар аударған. Кез келген нәрсе белгілі уақыт шегінде орын алады. Кешегі өткен оқиға бүгін тарих. Мақалада ежелден сақталып келе жатқан жәдігерлер ұрпақтан ұрпаққа мұра екені, ежелгі кезде металды қалай өңдегені, аңшылықпен айналысу, атқа міну, дала фольклоры, музыкасы, ұлы жібек жолы, түркі әлемі, ұлы көсемдер туралы келелі пікірлер айтылған.
Үлкен мақсатты көздеген Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы ұлттық сананы селт еткізер, серпіліс берер мағынаға толы. «Мен» деген елінің патриотын рухтандыратын жалын береді. Ұлттық танымның болашақ дамуы мен нық қалыптасуын көздеген мағлұматтарға бай мақаладан еліміз табиғи ғана емес, тарихи бай, мол мұраға ие екендігі де тайға таңба басқандай ұсынылып отыр. Демек, сол мұраға ие болар – болашақ алаш ұрпақтары екендігін өскелең ұрпақ санасына сіңіріп өсер деген үміттеміз.
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласында көптеген көкейкесті сұрақтарға жауап берілді. Еліміздің шығу тарихының тамырларының тереңдігін және өсіп келе жатқан жас ұрпаққа орасан зор тәрбие беруді бүгінгі таңдағы ең маңызды мәселе екендігіне толықтай келісемін.
Мақалада мемлекетімізге, ұлтымызға өзекті болып табылатын келелі мәселер сөз етілген. Елбасымыз айтпақшы, «Мұның барлығы жас ұрпақ біліп өсуі тиіс», жастар үшін маңызды ұсыныстар мен міндеттер қойылуда. Өткенді білмей, болашаққа қадам жасай алмайсың. Біздер, жас буын өкілдері қолдап қана қоймай, берілген тапсырмаларды өз міндетімізге жүктейміз
Ежелде Горацийдің жолдауында
«Quícquid súb terrá (e)st, in aprícum próferet áetas» деген қанатты сөзі кездеседі, бұның баламасы барлық нәрсе өзгерсе де шындық өзгермейді. Елбасының аталмыш мақаласы қазақ халқыны тарихи шындығын айқындап бергендей…
Осы орайда, біздер, ұстаздар, тарихи шындығымыздың бір бөлшегіне айналар, бәсекеге қабілетті білімді жастарды тәрбиелеуіміз қажет.
Елбасымыз өзінің «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласын халықтың назарына ұсынды. Қазақстанның бай тарихын кеңінен танытып, насихаттауға бағытталған, қоғамдық сананы жаңғырту бағдарламасының үйлесімді жалғасы. Н. Назарбавтың әр сөзі қазақ ұрпақтарын оятып, сауаттарын ашуына кәмілсенемін. Бұл мақала саналы ұрпақты тәрбиелеуінің қайнар көзі.
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы Даланың жеті қыры» атты мақаласы уақыт талабына сай, еліміздің саяси, мәдени, рухани өмірінде дамудың нақты бағыт-бағдарын айқындап берген құнды пікірімен ерекшеленеді. Менің ойымша, мақалада көтерілген ұлтымыздың тарихы мен мәдениетіне қатысты тың ойлар мен нақты ұсыныстар Қазақстан азаматтарын қайрат, жігер беріп, болашақтағы жаңа ізденістер мен бастауларға жол ашатыны күмәнссіз.
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы руxани жаңғыру мақаласының жалғасы іспеттес.Еліміз руxани ,мәдени ,саяси өмірінде алға қарай жылжуға нақты бағдарын көрсеткен бұл мақала өзінің тың ойларымен құнды.Бұл жолдауды оқыған әрбір Қазақстан азаматы болашақта жаңа ізденістерге қызығушылық артары анық .Бұл мақала болашаққа нық қадам басып ,еліміздің дамуына үлкен септігін тигізетініне сенімдіміз.Елбасының мақаласында қазақ елінің тариxи жаңғыруына үлкен мән беріп,ғылыми жақсы талдаулар жасалған құнды дүние болып отыр.Елбасымыздың ой-толғамы өскелең ұрпаққа,жарқын болашаққажол десек те болады.
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы Рухани жаңғыру мақаласының жалғасы іспеттес. Еліміз рухани, мәдени, саяси өмірінде алға қарай жылжуға нақты бағдарын көрсеткен бұл мақала өзінің тың ойларымен құнды. Бұл жолдауды оқыған әрбір Қазақстан азаматы болашақта жаңа ізденістерге қызуғышылық артары анық. Бұл мақала болашаққа нық қадам басып, еліміздің дамуына үлкен септігін тигізетініне сенімдіміз!
Елбасымыз Н.Ə.Назарбаевтың жолдаған «Ұлы даланың жеті қыры» атты жолдауы қазақтың нағыз бейнесін, салт-дəстүрін өте керемет сипаттап өткен. Біздің ата- бабаларымыздың өте текті халық болғанын ерекше айтып өтті.Қазіргі жастарға үлгілі, өнегелі, жас ұрпаққа орасан зор тəрбиелік мəні бар, өте керемет жолдау!!!
Елбасымыз аман болсын!!!
Елбасымыздың бұл мақаласы еліміздің рухын, ұлт санасын көтереді.Елбасының Бұл жолдауды оқыған әрбір Қазақстан азаматы болашақта жаңа тың жобаларды жүзеге
асырады деген сенімдемін. Бұл мақаладан біздің аларымыз мол. «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы Рухани жаңғыру мақаласының жалғасы ұқсас . Яғни еліміз рухани, мәдени, саяси өмірінде алға қарай жылжуға нақты бағдарын көрсеткен бұл мақала өзінің тың ойларымен құнды. Бұл жолдауды оқыған әрбір Қазақстан азаматы болашақта жаңа ізденістерге қызуғышылық артары анық. Бұл мақала болашаққа нық қадам басып, еліміздің дамуына үлкен септігін тигіземіз!
Бұл мақала «Рухани жаңғыру»-дың жалғасы деп білеміз және біз осы «Ұлы даланың жеті қыры» атты бағдарламалық мақаланы қолдаймыз. Себебі біз өз тарихымызды біле отырып,біз ары қарай дамып елімізді көркейтуіміз керек. Бұл жолдауды оқыған әрбір Қазақстан азаматы болашақта жаңа ізденістерге қызуғышылық артары анық.
Осы жазғандар оқысын тарихты тарих керек емес тарихты өзі жасайтын өнерлі жастар көбейіп Қазақстан мемлекетін дамыған елге көтеретіндерді бұл керек емес мағлұматты басына кіргізу керек емес деп ойлаймын
Кішкене түсіндіре кетесіз бе жазғандарыңызды? Толығырақ етіп және өз ұсыныңызды келтіре кетсеңіз
Елбасының мақаласы біздің тарихымызға деген үлкен көзқарас жатыр, бұл тек қазақ халқына емес бүкіл түркі халықтары туралы мақала десекте қателеспейміз. Тарихымыздың жəне. мəдениетіміздің ең ерекше тұстарын, өз ойымен керемет жеткізе білді. Бұл мақала біздің, яғни жастардың болашағына бастайтын үлкен жол деп ойлаймын.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласында көкейтесті мәселелер айтылған. Бұл мақаланың нәтижесі ретінде жоғарғы оқу орындарында Тарих пәнін XX ғасырдан бастап емес, ежелден бастап өтуді ұсынар едім. Себебі, тарихты білмей болашаққа қадам жасай алмаймыз…
Елбасымыздың бұл мақаласында қазақ халқының қазақ ұлтының кім екендігін және қандай бағытпен даму керек екендігін айқын көрсетті.Ендігі кезекте көптеген тарихи жобаларды жүзеге асыру міндеті тұр.
Мысалы Қазақстан қалаларында қазақ халқының мұңын жырлаған,жерін қорғаған,тарихымызға көп үлес қосқан жандарды ұмытпас үшін ескерткіштер тұрғызса,сол жандардың атынан музейлер ашылса нұр үстіне нұр болар еді.
Президенттің бұл сөзіне қосыламын. Біздің тариxымыз өте бай және оны бүкіл әлемге көрсетудің де маңызы өте зор.
Елбасының бұл мақаласын алдыңғы «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» мақаласын нақты іске асырудың картасы деп қабылдадым. Әр салада нақты қандай істер жасалуы керектігін атап айтқан. «Ұлы даланың ұлы есімдері» атты оқу-ағарту энциклопедиялық саябағын ашу дегені керемет идея. Сосын «Архив – 2025» жеті жылдық бағдарламасын жүзеге асыруға байланысты айтқан мына сөзі қатты ұнады: «Қай жағынан болсын, бұл маңызды жұмыс мемлекет есебінен атқарылатын «АКАДЕМИЯЛЫҚ ТУРИЗМГЕ» айналмауға тиіс. Архив деректерін тек жинақтап қана қоймай, барлық мүдделі зерттеушілер мен қалың жұртшылыққа қолжетімді болуы үшін оларды белсенді түрде ЦИФРЛЫҚ ФОРМАТҚА көшіру қажет». Сосын тарихты кино тілімен, телевизия тілімен сөйлету қажет дегені де өте өзекті мәселе. Қысқасы осы айтылғандарды іске асырсақ жаман болмаймыз деп ойлаймын.
Елбасының бұл мақаласын алдыңғы «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» мақаласын нақты іске асырудың картасы деп қабылдадым. Әр салада нақты қандай істер жасалуы керектігін атап айтқан. «Ұлы даланың ұлы есімдері» атты оқу-ағарту энциклопедиялық саябағын ашу дегені керемет идея. Сосын «Архив – 2025» жеті жылдық бағдарламасын жүзеге асыруға байланысты айтқан мына сөзі қатты ұнады: «Қай жағынан болсын, бұл маңызды жұмыс мемлекет есебінен атқарылатын «АКАДЕМИЯЛЫҚ ТУРИЗМГЕ» айналмауға тиіс. Архив деректерін тек жинақтап қана қоймай, барлық мүдделі зерттеушілер мен қалың жұртшылыққа қолжетімді болуы үшін оларды белсенді түрде ЦИФРЛЫҚ ФОРМАТҚА көшіру қажет». Сосын тарихты кино тілімен, телевизия тілімен сөйлету қажет дегені де өте өзекті мәселе.
ҚР Президенті Н.Ə.Назарбаевтың жариялаған «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында мемлекетімізге, ұлтымызға өзекті болып табылатын елеулі мəселелер сөз етілген. Елбасымыз айтпақшы» Мұның барлығын жас ұрпақ біліп отыруы тиіс, бұл міндетті» . Өткенді білмей, болшаққа қадам жасай алмайсың. Біздер жас буын өкілдері қолдап қана қоймай, мемлекетіміздің өркендеуіне, ұлттық сананың, мəдениеттің одан əрі жетілдіруге өз үлесімізді қосуымыз керек…!
Улы Жибек жолы -тарихта экономига улкен улесин тигизген, халыктар арасын коскан улы мура!
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласында көптеген көкейкесті сұрақтарға жауап берілді. Еліміздің шығу тарихының тамырларының тереңдігін және өсіп келе жатқан жас ұрпаққа орасан зор тәрбие беруді бүгінгі таңдағы ең маңызды мәселе екендігіне толықтай келісемін.
Елбасымыздын бастамасымен толыктай келисемин. Салт дастуурди сактау онын атадан балага калган мирасын ари карай жиберу парызымыз. Откен гасырлардагы дастурли адет гурыптарды тарихи жадигерлерди оркениетти жерлер мен есимдерди тил дин мадениетти толык сактауымыз кажет
Біздің мүддеміз үшін еңбек етіп жатқаныңызға алғысым шексіз! Мақалада орынды ой мен нақты дүние жазылған. Сізді әрқашан қолдаймыз!
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы баршамызға, яғни барша қазақстандықтарға өте пайдалы мәлімет деп ойлаймын. Халқымыздың өз тарихын білуі өте маңызды. Бұл мақаладан мен өзіме өте пайдалы мәліметтерді алдым. Мысалыға атап өтсек, қызғалдақ гүлінің отаны Қазақстан екенін мен білген емеспін, бірақ осы мақаланың арқасында білдім.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры » мақаласын окып, ой түйдім. Өте керемет жазылған, әр сөзіне келісемін. Бізге жолдаған əр сөзі құнды, әр сөзі ой салады. Қазақ болып, біз тариxымызды танып, болашаққа нық қадам басып жүруіміз керек.
Елбасымыздың пікірімен толықтай келісемін!
Еліміздің дамуының бастауында ел келешегі-біз,яғни жастарымыз тұр.
Елбасымыздын «Улы даланын жети кыры» атты макаласында кокейдеги коптеген сурактарга жауап берилди. Елбасымыздын ой -толгамы оскелен урпакка, жаркын болашакка жол десек те артык емес.
Президентимиздин ар сози айкын, ойландырарлык. Рухани жангыра болашакты жаркын ете алатын биз жастар!
Елбасымыздын » Ұлы даланың жеті қыры» мақалассында маған қатты ұнағаны ұлттық мұраны ұлттық фольклор ды сақтаудағы ашылғалы жатқан мұражайлары мен кітапханалары. Сонымен қоса тарихи сананы жанғырту санатыда болашақ жастарға үлкен ойсалып , отанға деген суйіспеншілігін арттырады деген сенімдеміз!
Елбасының мақаласы біздің тарихымызға деген үлкен көзқарас жатыр, бұл тек қазақ халқына емес бүкіл түркі халықтары туралы мақала десекте қателеспейміз. Тарихымыздың жəне. мəдениетіміздің ең ерекше тұстарын, өз ойымен керемет жеткізе білді. Бұл мақала біздің, яғни жастардың болашағына бастайтын үлкен жол деп ойлаймын.
Өте маңызды мақала!!!
Елбасының «Ұлы даланы жеті қыры» мақаласы көптің көкейінде жүрген өзекті мәселелерді көтеруімен ерекшеленеді. Біздің жыл санауымызға дейін қалыптасқан Ұлы дала өркениетін әлемге паш ететін уақыт жетті. Ендігі таңда бүкіл әлем Қазақ даласына қарап бой түзеуі тиіс. Сол жолда ғылымның барлық саласында атқарылатын шаруалар жеткілікті. Бұл мақала «Мәдени мұра» бағдарламасы тәрізді мемлекеттік бағдарлама ретінде жүзеге асуы керек. «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында қаншама жоғымыз түгенделді. Ендігі кезекте жиған мұраларымызды ғылыми айналымға түсіру, насихаттау жұмыстары жүйелі түрде жүзеге асырылуы тиіс.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры»атты мақаласы «Болашаққа бағдар:Рухани жаңғыру» бағдарламасының жалғасы секілді. Йə,мен осы мақаланы оқып шығып,елбасымыздың айтқанымен неге толықтай келіспеске дедім.Себебі,осы айтылғандардың барлығын өскелең ұрпақ танып-біліп,көкейіне түйе білу керек. Келешекте еліміздің дамуы мен көркеюі жастардың,яғни мына біздің қолымызда. Алайда,біз өткен тарихымызды білмей,алдыға жылжи алмаймыз. Сол себепті,қазіргі сəттен бастап,барлығын қолға алып,еліміздің көркейіп дамуына өз үлесімізді қосуымыз керек.
«ҰЛЫ ДАЛАНЫҢ ЖЕТІ ҚЫРЫ» атты Елбасымыздың мақаласы елең еткізген дүниенің бірі болды.
Енды асем калаларымызда (Алматы да, Астана да) казактын тарихына зор улес коскан тулгаларымыздын ескерткиштерын койса екен деймиз.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы «Болашаққа бағдар:Рухани жаңғыру» бағдарламасының жалғасы іспетті. Йə,мен осы мақаланы оқып шығып,елбасымыздың айтқанымен неге келіспеске дедім. Себебі,осы айтылғандардың барлығы,біз үшін тың мағлұматтар болып табылады. Жəне осылардың барлығын өскелең ұрпақ жадына түйіп өсу керек деп ойлаймын. Еліміздің дамуы жастардың яғни,мына біздердің қолымызда. Алайда,өз өткенін,тарихын білмейтін ешқашан алдыға жылжымайды. Сол себепті, біз алдыға ұмтылып,өз еліміздің дамуына үлес қосуымыз керек.
Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында білім-ғылымның әр саласы жан жақты қамтылыпты. Президенттің мұндай бағдарламалық мақалалары Қазақстан ғылымы мен біліміне тың серпіліс алып келіп жатқаны байқалуда. Былтырғы «Рухани жаңғыру: болашаққа бағдар» бағдарламасынан кейін отандық ғылымда ірі зерттеулердің қолға алынғаны белгілі.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы «Болашаққа бағдар:Рухани жаңғыру» бағдарламасының жалғасы іспетті. Йə,мен осы мақаланы оқып шығып,елбасымыздың айтқанымен неге келіспеске дедім. Себебі,осы айтылғандардың барлығы,біз үшін тың мағлұматтар болып табылады. Жəне осылардың барлығын өскелең ұрпақ жадына түйіп өсу керек деп ойлаймын. Еліміздің дамуы жастардың яғни,мына біздердің қолымызда. Алайда,өз өткенін,тарихын білмейтін ел ешқашан алдыға жылжымайды. Сол себепті, біз алдыға ұмтылып,өз еліміздің дамуына үлес қосуымыз керек.
Елбасы Нұрсұлтан Нзарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты бастамасының негізінде «Ұлы дала театрын» түрлі жаңашылдықпен құруға болады. Бұл жобаны қазақ жеріндегі туризмді дамыту және «Атқа міну мәдениеті» деп аталатын қырлары бойынша жүзеге асыруға болады.
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында «Дала фольклоры мен музыкасының мың жылы» атты жоба аясында «Дала фольклорының антологиясын» жасау міндеті қойылып отыр. Бұл
міндетті жүзеге асыру фольклортанушы ғалымдардың үлесіне тиетіні белгілі. Бағдарлама аясында Ұлы дала өркениеті әлем халықтарына жетпек. Алдағы уақытта «Дала фольклорының антологиясын» әр отбасының жеке кітап сөресінде тұратын құнды қазына болады деп ойлаймыз.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласын оқығанда ерекше сезімде болғанымызды жасыра алмаймыз. Жоба – бүгінгі таңдағы өзекті мәселелерді көтеруімен құнды. Ұлы даланың фольклорлық шығармаларын цифлы форматқа көшіру міндеті қойылыпты. «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында жарық көрген 100 т омдық «Бабалар сөзі» және жарық көрген барлық ғылыми еңбектер алдағы уақытта цифрлы форматқа түсірілмек. Аталған мұралардың барша оқырманға қолжетімді болуы қуанарлық жайт.
Бұл Қазақстан үшін өте елеулі оқиға . Бұл арқылы ел басымыз болашақ ұрпаққа өзінің тарихын ұмытпау өзіміздің мәдениетімізді құрметтеуді насихаттайды. Бұл біздің елімізге берері мол мақала екені анық.
ҚР Н.Ә.Назарбаевтың 2018 жылғы «Ұлы даланың жеті қыры» атты Қазақстан халқына арналған жолдауына және Қазақстан үкіметінің «2019-2025» жылдарына арнаған Бағдарламасының қабылдануы тәуелсіз Қазақстанның тарихындағы аса маңызды әрі өз уақытында іске асырылатын шара болып табылады. Оның қабылдануы мәдени мұралар саласында қалыптасқан хал-ахуалға неғұрлым белсенді, жобалы ықпал етудің қажеттілігінен туындады. Бұл болашаққа бағдар: рухани жаңғыру жолдауының жалғасы деуге болады. Бұл бағдарламаның құрамдас бөлімі «Дала фольклорының антологиясын» дайындау мен жариялау болып табылады. Мұнда Ұлы дала мұрагерлерінің өткен мыңжылдықтағы қазақ фольклорының таңдаулы үлгілері – батырлық, тарихи жырлары, дастандары, ертегілері, аңыздары, аңыз-әфсаналары т.б жинақталады. Антологияның басты мақсаты – халқымыздың ұлттық мақтанышы саналатын аса бай фольклорының үлгілерін қалың жұртшылыққа толықтай таныстыру. Бұл тәуелсіз еліміздің қазақ фольклорлық үлгілерін қамтыған алғашқы антология болады.
Елбасымыз «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы» Рухани жаңғырудың» жалғасы екені мәлім. Сол себепті Елбасымыздың осындай бастамаларының арқасында өшкеніміз жанып, өлгеніміз тірілгендей, қазақтың ел болуының жолында құрбан болған қазақтың батыр ұл-қыздарының арман тілегінің орындалған кезеңінің бір белгісі деп ойлаймын. Қазақта ұлттың бірегейлігін сақтау, мәдениетіміздің дамуы, тіліміздің сақталуы жолында қаншама саяси оқиғалар болды. Рухани жаңғыртып, ұлы даланың жеті қырын танытқан Елбасымызға мың алғыс!
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры атты мақаласы өскелең ұрпақты ұлтжандылыққа тәрбиелеуде мәні зор асыл қазына, мұра деп ойлаймын.Ұлы даланың фольклорлық шығармаларын цифлы форматқа көшіру міндеті қойылыпты. «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында жарық көрген 100 томдық «Бабалар сөзі» және жарық көрген барлық ғылыми еңбектер алдағы уақытта цифрлы форматқа түсірілмек. Аталған жобаны барша оқырманға қолжетімді болып,теледидар арқылы ұлтымызға жеткізер болса қуантарлық жай болар еді.
Ұлы баланың жеті қыры мақаласы халықтың көңілінен шықты .Осы мемлекеттің азаматы ретінде осы мақаланы қолдаймын.
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы Даланың жеті қыры» атты мақаласы уақыт талабына сай, еліміздің саяси, мәдени, рухани өмірінде дамудың нақты бағыт-бағдарын айқындайды. Мақалада көтерілген ұлтымыздың тарихы мен мәдениетіне қатысты ойлар мен нақты ұсыныстар Қазақстан азаматтарына болашақта жаңа бастауларға жол ашатыны сөзсіз.
Елбасымыздың бұл мақаласы еліміздің рухани, экономикалық, саяси, мәдени дамуының, болашаққа деген нық қадамы десек болады. Бұл біздің болашақ ұрпағымыздың тәрбиесіне зор үлесін қосады.
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы Даланың жеті қыры» атты мақаласы уақыт талалабына сай еліміздің дамуына зор үлес қосады.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласын оқи отырып, мақалада көзделген мақсаттарды жүзеге асыру жолындағы атқаратын рөлін ерекше деп санауға болады. Яғни бұл мақала «Рухани жаңғыру» жобасының жалғасы деп білемін. Ұлттық сананы жаңғыртып, рухани жаңғыру жолында тарихын түгендеп, халқымыздың өткені мен бүгінінің және болашағының іргелі негіздеріне тікелей қатысты.
Елбасы Нұрсұлтан Нзарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты бастамасының негізінде қазіргі таңдағы қоғамда орын алып жатқан түйіткүлді мәселелерді шешуге болады деп ойлаймын. Кейбір жастарымыз өз тарихымызды терең түсінбегендіктен жат ағымның жетегінде кетіп, Абайың адасқан, Шәкәрімің шатасқан, – деп ұрандатып жүр. Бұл мақала дер кезінде шыққан дүние, және жастарға жол сілтейтін керемет мақала.
Мен бұл мақалаға көз сала отырып, қарға тамырлы қазақтың ғана емес түбі түркі дүниесінің тарихын түгендеген Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевты түркі тілдес халықтарының көш басшысы ретінде таныдым.
Аталған мақалада жоғары айтылған тарихи тың деректер мен архивтерден табылған құнды құжаттар ұлттық сарындағы жаңа деректі және көркем фильмдердің сценарийлеріне арқау болатыны айтылған.
Қорыта келгенде ұлттық санасы жаңғырып, рухани жаңғыру жолында тарихын түгендеп, атына қайта мінген қазақтың кеудесін ешкім баса алмайды. Бұл менің мақаланы оқудан түйген ойым.
Елбасымыздың мақаласы баға жетпес жазба, себебі бұл мақала тарихымыз бен келешегімізді ұштастыратын көпір болмақ. Мақаладағы мақсат-міндеттер тез арада орындалар болса, еліміз түркі әлемінің алтын бесігіне айналып,шалғай елдерге де таныла түсері сөзсіз.
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласымен әрбір Қазақ танысуы керек деп ойлаймын. Мәнгілік ұлт болам десеңіз өз тарихыңды, салт дәстүріңді жетік білу керек. Ал бұл мақалада бәріде айқын көрсетілген. Болашаққа нық қадам жасауға сениміңді арттырады.
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» бағдарламалық мақаласымен таныса отырып, әрбір азамат Ұлы даланың ежелгі өнер және технологиялар музейі ашылатынына қуаныштымыз. Ол әрбір еліміздегі жастың еліміз жөнінде көп мәлімет алуларына маңызы зор. Өткенді бағалап, ұлт болашағы үшін маңызы зор.
Қазақстанның болашағы үшін өте қажетті дүние.
Елбасы бұл бағдарламалық мақаласында қазақ халқының тереңнен бастау алатын тарихи және мәдени ерекшеліктерін, әлемдік өркениетке қосқан өзіндік үлесі туралы айта келе, өзінің төл тарихын бағалап онымен мақтана алатын ұрпақтың болашағы зор болатынына сенім білдіретінін айтты. Ұлттық рухты оятатын халықтың ғасырлар бойы жинақталған бай тарихын танып, ашылмаған қырларын зерттеуге шақырады. Сондықтанда бұл мақала философиялық, саясаттанулық, дінтанулық зерттеулерде өте құнды құжат болып табылады деп ойлаймын.
Бұл мақала жастарға дұрыс жол көрсетеді деп сенемін. Ұлы даланың жеті қазынасымен танысып, ұлтынмен мақтануға болады
Тарихи сананы жаңғыртуда әлеуеті зор шараның бірі – ғылыми-зерттеу бағдарламалары мен жобаларына арнайы бағыттар енгізу деп санаймыз.Өйткені, өскелең ұрпаққа үлгі-өнеге болатын бабаларымыздың асқақ рухы – Ұлы Дала жерінің баға жетпес байлығы, жастарға табысталатын аманат. Тәуелсіз Қазақстанның зияткерлігі жоғары әрі жаһандану заманында өзіндік нақышын жоғалтпаған ұлтты қалыптастыру саясатындағы басым бағыттарының бірі – Ұлы Дала жеріндегі тарихи оқиғалар мен құбылыстарды, халқымыздың отаншылдық рухының келбетін аша отырып, аса бай рухани тарихы бар ел ретіндегі түсінікті азаматтардың санасына берік ұялату.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы халқымыздың өркениеттің дамуына қосқан зор үлесі мен алар орны жайында көпшілікке түсінікті тілде жазылған, танымдық мәні зор, ұлтжандылық сезімін тудырады. Бұл мақалада халқымыздың материалдық мәдениеті, көшпенділер әлемінің «мәдени коды», қазақ жерінен тараған атқа міну мәдениеті, шалбар, өкшелі саптама етік, ер-тұрман мен үзеңгі, сауыт, қылыштың пайда болуы өркениетке ұлы технологиялық революция, технологиялық жаңалық әкелді.
Елбасымыз М.Жұмабаев әлемге жар сала айтқан Қазақ жері «Түркі әлемінің бесігі» екендігін тағы да паш етіп отырған мақала. Мақаланы оқи отырып, дамушы Қазақстан емес, әлдеқашан дамыған Қазақ елі екендігіміз санамызда қайта жаңғырып отыр. Шығыс пен Батысты жалғаған Ұлы Жібек жолы біздің экономикамыздың дамығандығының дәлелі. Ұлы тұлғалар біздің ғылым мен мәдениеттің айғағы. Біздің фольклор мен музыкамыз дала тілімен сөйлейтін қайталанбас өнер.
Елбасымыздың мақаласы жастарға үлкен ой салды. Әлемнің 7 кереметі секілді әрбір ұлттың, әрбір жеке тұлғаның жекелік 7 кереметі табылары сөзсіз! Қазақ халқының артықшылақтарының ішіндегі мақтануға тұрарлық 7 үлкен құндылықты жеткізе білген мақала. Позитивті ойлау арқылы болашаққа сеніммен қарап, бар байлықты, рухани құндылықты бүкіл әлемге жар сала көрсету арқылы қазақ халқын таныта алармызды бізге сендіріп отыр.
Елбасы Н.Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы өте түсінікті ойлармен беріліпті. Бағдарламалық мақалада Ұлы даланың ұлы есімдерін ардақ тұту әрі олардың көркем бейнесін туындылардан кеңірек қарастыру жағы айтылыпты. Ұлы қайраткерлердің көркем әдебиеттегі образы, ерлік әрекеттері бүгінгі Қазақстан халқына, әсіресе, жас ұрпақтың бойына үлкен қайрат-жігер дарытып, интеллектуалды-креативті ойлар сыйлайтыны анық.
Елбасының өткен жылғы «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласының жалғасы ретінде жарияланған «Ұлы даланың жеті қыры» дер кезінде әрі халықтың көкейінде жүрген өзекті ойларды қозғаған игі көзқарас деуге болады. Аталмыш мақалада әрбір қазақтың жүрек түкпірінде жүрген түйткілді ойлар қозғалады. Әсіресе «қазақ жылқы мінезді» деп қазақ пен жылқыны егіз ұғым ретінде қарастыратын халқымыз үшін аса бағалы құндылықтарға тоқталып, «Ұлы даланың ұлы есімдері» мен «Ұлы даланың ежелгі өнер және технологиялар музейіне», «Дала фольклоры мен музыкасына» айрықша мән беруі көңіл қуантарлық жайт.
Ұлттық рухымыз қашанда асқақтай берсін, рас мақала кеудеде бір қозғалыс тудырды десем қателеспеспін.Президенттің мақаласы әлемдік өркниетке ұмтылған Қазақ елінің беделінің арта түсуіне зор үлес қосары анық.Елбасымыз бұл мақала арқылы біздің тарихымыздың тереңдігін, оның байлығын білдіре білді. «Ұлы даланың жеті қыры»атты мақала арқылы тарихи бастауымыздың көзі ашылғандығын білдіреді деп сенемін.
Елбасымыздің » Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында қазақ халқының тереңнен бастау алатын тарихи және мәдени ерекшеліктерін, әлемдік өркениетке қосқан өзіндік үлесі туралы айтады. Бұл мақала Мемлекетіміздің рухани саяси өмірін дамытуда және өсіп келе жатқан жас ұрпаққа орасан зор тәрбие табылады. Мақалада айтылғандардың барлығы қазақ жастарының тарихқа үңіліп, кешегі өткенін мақтан тұтып, бүгінін бағалап, болашаққа нақты сеніммен қарауы олардың жетістікке жетеруіне себеп болады.
Біз жастар өз еліміз, өз таримізбен мақтанамыз.
окэивптшаолдтифвпшиилтвялаитвалитуфалтшпрут
Оте керемет макала, жастарга миндетти турде оку керек деп ойлаймын, расында да макала жастарды ой толгандырады
Керемет жарияланған мақала!!!!!
Керемет жарияланған мақала!!!!
Елбасы Нұрсұлтан Нзарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты бастамасының негізінде қазіргі таңдағы қоғамда орын алып жатқан түйіткүлді мәселелерді шешуге болады деп ойлаймын. Кейбір жастарымыз өз тарихымызды терең түсінбегендіктен жат ағымның жетегінде кетіп, өз болашақтарын және ұлыт болашағына ауыр зиян келтіріп жүр. Бұл мақала дер кезінде шыққан дүние, және жастарға жол сілтейтін керемет мақала,әрі оркениеиті байырғы ұлы дала көшпенділерінің айшықты бейнесі …
«Ұлы даланың жеті қыры» атты Елбасымыздың мақаласы елең еткізген дүниенің бірі болды. Бұған дейінгі ел тарихымызға сіңірген халықтардың ерен еңбектерін басып айта отырып біздерге ерекше ой салды.
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы- болашаққа тың серпін,жаңаша көзқарастарға бағытталған жалпы ұлттық идеяларға толы.Қазақ халқының сондай мәдениетті, салт-дәстүрін сақтаған, ата- бабадан қанымызда бар тектілік тұрғысында, ержүрек екендігін нақты айтып берді.
Біздер, санамызды керемет:тарихта болған ұлы тұлғалардың,сонау сақтардан басталып, қазақ хандығы билеушілерінің тұсында өмір сүрген атақты, көреген жыраулардың ұлы сөздерімен қайта жаңғыртатын болсақ, алдыңғы қатарлы елдердің арасындағы озық ойлы мемлекет болып қалыптасатынымыз анық. Біз,жастар елбасының осы мақаласында тағы бір көргіміз келгені-ол қазақты «қазақ» еткен бесік жайы. Бізден шыққан алып батырлардың барлығы да, қазақы өлең- жырмен,ертегилермен бесікте құндақтаулы жатып сусындап өскен.Аңыз- дастандарды естіп өскен бала еш уақытта зұлымдық әрекеттерге бармайды деп ойлаймын.
Бұл жолдау осы күнге дейінгі жолдаулардың біріншісі болуы керек еді. Себебі бұл жолдаудың мақсат-талаптарының арқасында қазақ елі қазақ болып қалыптасады. Елдігімізді сақтау үшін салт -дәстүрді, ұлтшылдықты, тариxты бірінші орынға қою қажет. Тариxымызды сонау сақ тайпасынан ұлықтағанымыз жөн, өйткені қазақ жерін сонау заманнан мекен еткен ержүрек , адал тайпалардың бірі сақ тайпасы болатын. Ал бұл туралы мәліметтерді ендігі жолда мектеп бағдарламасына бастауыш сыныптан бастап енгізу керек деп ойлаймын. Жас өскелең ұрпақ тариxтан үлгі алып өссе нағыз тәрбиені бойына сусындатады. Жолдауды әрбір қазақ қолдайды бірақ қағаз жүзінде емес іс жүзінде орындалса ғана.
Елбасымыздың бұл мақаласы еліміздің рухын, ұлт санасын көтереді.Елбасының Бұл жолдауды оқыған әрбір Қазақстан азаматы болашақта жаңа тың жобаларды жүзеге асырады деген сенімдемін. Бұл мақаладан біздің аларымыз мол. «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы Рухани жаңғыру мақаласының жалғасы ұқсас . Яғни еліміз рухани, мәдени, саяси өмірінде алға қарай жылжуға нақты бағдарын көрсеткен бұл мақала өзінің тың ойларымен құнды. Бұл жолдауды оқыған әрбір Қазақстан азаматы болашақта жаңа ізденістерге қызуғышылық артары анық. Бұл мақала болашаққа нық қадам басып, еліміздің дамуына үлкен септігін тигіземіз!
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы Даланың жеті қыры» атты мақаласы уақыт талабына сай, еліміздің саяси, мәдени, рухани өмірінде дамудың нақты бағыт-бағдарын айқындап берген құнды пікірімен ерекшеленеді. Менің ойымша, мақалада көтерілген ұлтымыздың тарихы мен мәдениетіне қатысты тың ойлар мен нақты ұсыныстар Қазақстан азаматтарын қайрат, жігер беріп, болашақтағы жаңа ізденістер мен бастауларға жол ашатыны күмәнсіз.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» атты терең мазмұнды, тағылымы мол мақаласын жариялап, қазақ халқының көзін ашты деуге келеді.Тарихымыздың жеті қырын атай отырып, Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев өткенімізді тарих тұғырынан бағамдап, терең зерделеуге үндеп отыр.
Төл руханиятымызды дамытуға ерекше серпін берген «Рухани жаңғыру» кешенді бағдарламасының жалғасы екенін, жаңа идеялар арқылы ел болашағын баянды ете түсудің шешуші сәті екенін айтып өтті.
Өз тарихымызды әлем өркениеті тұрғысынан қарап зерделеу , мықты далалық өркениетіміздің бар екенін әлемге таныту біздің, яғни жастардың қолында деп түсінем.
Елбасымыздың кезекті,яғни «Ұлы даланың жеті» қыры мақаласы ең өзекті мақалаларының бірі де, бірегейі болды. Бұл мақалада әр қазақтың жүрек түкпірінде жүрген өзекті ойлар қозғалады. Тариxын білмеген елдің болашағы да жарқын болмайды. Мақалада орынды ой мен нақты дүниелер жазылған. Аталмыш мақала еліміздің көркендеп дамуына өз үлесін қосары анық.
«Ұлы даланың жеті қыры» мақаласын оқи отырып кеудемді бір мақтаныш кернеді.Шынымен әлем халықтары көз тіккен ,қызыға қарайтын дүниелердің барлығы біздің ұлы даламызда тұнып тұр екен.Еліміздің осы жеті кереметін басқа ұлт өкілдеріне таныта алсақ нұр үстіне нұр болар еді!…
Елбасымыздың жуықта шыққан «ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы өзекті мәселелерді қозғады.Тарихымыздың жеті қырын жан жақты қозғай отырып Елбасымыз, тарихымызды, мәдениетіміз бен салтымызды насихаттауга үгіттеді. Менің ойымша, бұл мақала күні бүгінге дейін қозғалмаған аты аталмаған тарихи жағдайларды куллі қазаққа көрсетті. Елбасымыз айтып өткендей 2019 жыл Жастар жылы яғни, тарихты насихаттап білу жастар, біздің қолымызда!
«Ұлы даланың жеті қыры» мақалада айтылған ойлар ұлт санасын оятуда болашақта үлкен істерге жол ашады.
Тарихи сананы жаңғыртуда әлеуеті зор шараның бірі – ғылыми-зерттеу бағдарламалары мен жобаларына арнайы бағыттар енгізу деп санаймыз.Өйткені, өскелең ұрпаққа үлгі-өнеге болатын бабаларымыздың асқақ рухы – Ұлы Дала жерінің баға жетпес байлығы, жастарға табысталатын аманат. Тәуелсіз Қазақстанның зияткерлігі жоғары әрі жаһандану заманында өзіндік нақышын жоғалтпаған ұлтты қалыптастыру саясатындағы басым бағыттарының бірі – Ұлы Дала жеріндегі тарихи оқиғалар мен құбылыстарды, халқымыздың отаншылдық рухының келбетін аша отырып, аса бай рухани тарихы бар ел ретіндегі түсінікті азаматтардың санасына берік ұялату.
Елбасымыздың бұл шығармасы қазақ даласының тарихи айнасын қозғай отырып қазіргі Қазақстанның сол тарих бойынша қандай жетістіке жеткеннін көруге болады.»Ұлы даланың жеті қыры» мақаласы арқылы қазақ даласының әр-бір тарихы арқылы еліміздің тарихын бүкіл халық біліп қызығада,қызғанада қарайтындай дәрежеге жеткізу қазіргі қазақ жастарының борышымен парызы іспеттес.
Қазақстан биіктікке жетіп өсуі бірден бір тарихымызбен салт-санамызға әдет ғұрпымызға тікелей байланысты.Сол әдет-ғұрпымызбен мәдениетімізді президенттіміз Н.Ә.Назарбаев осы мақаласы арқылы қалай бастау алғанын айта отырып,қалай дамығанын айтты өткені үшін алғысым шексіз.
Елбасымыздың бұл жолғы мақаласы өзекті мәселелерді қозғады. Шетел азаматтары қызыға қарайтындай дүниелердің барлығы біздің мына байтақ даламызда тұнып тұр. Бұл мақала біздің елімізге берер үлесі мол екені анық. Біздер жас буын, ұлы дала иелерінің ұрпақтарымыз және осы өзіміздің ұлы тұлғаларымыздың есімін жаңғыртуды ұмытпауымыз қажет!!!
Елбасының осы жолғы жолдауы басқа жолдаулардан өзгеше болды. Алдыңғы жолдауларында елбасы тек түрік xалықтарына дейн айтса осы жолы елбасымыз сақ тайпаларын айтып отыр, және де басқа қазақ жерінен киім-кешектің, аяқ киімдердің, бізден шыққанын айтты. Осы жағдайлармен біз Еуропаға мақтана аламыз. Біз кім екенімізді қайдан шыққанымызды ұмытпауымыз керек!!!
Елабасының мақаласын оқып бір рухым көтеріліп қалды. Тұнып тұрған ойлар мен тарихи деректер ендігі қадамның нық басылуына үлкен себепкер болатынына сенімдімін.
Елбасымыздың бұл мақаласы, біздің тарихымыздың бай, тамыры тереңде жатқандығының дəлелі. Оқыған адамның рухын көтеретін сөзсіз. Əр халық өзінің тарихын, салтын білуі қажет. Сол мақсат жолында мемлемекетімізде көптеген бағдарламалар бар. Тарихымызды осылай дəріптеудің арқасында біз келер ұрпақтың патриоттық рух пен тəрбиеленетініне сеніммен қарай аламыз
Ұлттық рухымыз қашанда асқақтай берсін,мақала кеудеде бір қозғалыс тудырды десек қателеспеспіз
Тарихи сананы жаңғыртуда әлеуеті зор шараның бірі – ғылыми-зерттеу бағдарламалары мен жобаларына арнайы бағыттар енгізу деп санаймыз.Өйткені, өскелең ұрпаққа үлгі-өнеге болатын бабаларымыздың асқақ рухы – Ұлы Дала жерінің баға жетпес байлығы, жастарға табысталатын аманат. Тәуелсіз Қазақстанның зияткерлігі жоғары әрі жаһандану заманында өзіндік нақышын жоғалтпаған ұлтты қалыптастыру саясатындағы басым бағыттарының бірі – Ұлы Дала жеріндегі тарихи оқиғалар мен құбылыстарды, халқымыздың отаншылдық рухының келбетін аша отырып, аса бай рухани тарихы бар ел ретіндегі түсінікті азаматтардың санасына берік ұялату.
Елбасының кезекті мақаласын оқи отырып, ұлтымыздың өткенін еске алып, өткеннің тың жаңалықтарының барлығы дерлік қазақтың кең өлкесінен бастау алған деуге әбден болады. Кешегі Сақтар, Батыс пен Шығысты байланыстырған Ұлы Жібек Жолы, мұнымен қоса,Әбу Насыр Әл-Фараби сынды дарынды тұлғалардың мекені болған, тарихқа тұнық ұлы дала біз үшін баға жетпес мұра. Яғни, қазіргі Тәуелсіз Қазақстан азаматтары(жастар) өткенін біле отырып, өз тарихын құрмет тұтып, ұлы даламыздың ұлы есімдері мен ұлттық мәдениетімізді жаңғырту біз үшін парыз.
Елбасымыздың «ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы Еуразия құрлығындағы саяси және экономикалық тарихтың беталысын талай рет түбегейлі өзгергені туралы сыр шертеді. Мақалада ұлттық болмысымыз, салт дәстүріміз, ежелгі қалаларымыздың гүлденуі, металлургия сияқты өзекті мәселелер ой толғандырады. Мақаланы оқығанда кім-кімнің болмасын жүрегіне патриоттық сезім ұялағаны сөзсіз.
Сәлеметсіздерме!!Өзім ҚазҰУ студенті боламын.Айтарым,бұл мақала көңілімнен шықты,өз басым «Рухани Жаңғыру » мақаласының жалғасы деп түсіндім.Өте керемет!!!!
Басшымыздың жариялаған бұл мақаласы біздің рухани тұрғыдан жаңаша жаңғыруымызға көп көмегін тигізеді деп ойлаймын және біз студенттер елбасымыздың барлық рухани серпіліс беретін жоба жұмыстарын қолдаймыз.Оның жүзеге асуына тарихты түбінен біле отырып, мақаладағы елбасының алға қойған жоспарының орындалуына барынша саналы түрде қолдап,жұмыс жасаймыз.Бұл мақала өзіміздің тарихымызды, салт-дәстүрімізди кайта жаңғыртып, дәріптеуге үлкен мүмкіндік туғызып тұр.Сондықтан, барша қазақстандықтар болып жұмылсақ, еліміздің еңсесі биік болмақ.
Басшымыздың жариялаған бұл мақаласы біздің рухани тұрғыдан жаңаша жаңғыруымызға көп көмегін тигізеді деп ойлаймын және біз студенттер елбасымыздың барлық рухани серпіліс беретін жоба жұмыстарын қолдаймыз.Оның жүзеге асуына тарихты түбінен біле отырып, мақаладағы елбасының алға қойған жоспарының орындалуына барынша саналы түрде қолдап,жұмыс жасаймыз.Бұл мақала өзіміздің тарихымызды, салт-дәстүрімізди кайта жаңғыртып, дәріптеуге үлкен мүмкіндік туғызып тұр.
Елбасымыздың «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында біз кім екендігімізді анықтадық. Біздің xалқымыз сақтардың, ғұндардың, түркі этникалық топтарының мұрагері. Бұл бірақ ұлтшылдық деген сөз емес. Президент біздің тариxқа көптеген әртүрлі ұлт өкілдері еңбек сіңіргенін нақтылап айтты.Яғни бұл идеологиялық мәселе. Міне, осы маңызды болып табылады. Кім екендігіміз және қандай бағытпен дамитындығымыз жөнінде айтылады. Бұл дәл уақытында көтерілген мәселе. Бұл жерде тағы бір маңызды тұс: Біз кім екендігімізді танып қана қоймаймыз, оны ары қарай зерттейміз.
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласында Қазақстанның бай тариxын кеңінен танытып, насиxаттауға бағытталған. Бұл мақала еліміздің руxын, ұлт-санасын көтереді деп білемін. Елбасымыз тариxымыздың және мәдениетіміздің ең ерекше тұстарын керемет жеткізе білді.
Мақалада ұлттық болмысымыз, салт дәстүріміз, ежелгі қалаларымыздың гүлденуі, металлургия сияқты өзекті мәселелер ой толғандырады. Мақаланы оқығанда кім-кімнің болмасын жүрегіне патриоттық сезім ұялағаны сөзсіз.
Мақалада Қазақ халқының мәдениеті, еңбегі, өнері,тарихы туралы айтылып өтілген. Бұл келер ұрпаққа пайдасы мол деп есептеймін. Ұл болашағы үшін маңызы зор!
Елбасымыз ұсынған жеті жобаның ішінде Ұлы даланың ежелгі өнер және технологиялар музейін құрастыру идеясы ерекше назар аударады. Президент мысал үшін ежелгі Отырар қаласының үйлерін, көшелерін, су құбырлары мен басқа да қоғамдық орындарын қалпына келтіріп, туристік нысанға айналдыруға болатынын айтады. Оның сыртында Алтын адам, жылқыны қолға үйрету, қару-жарақ пен сауыт-сайман дайындау сынды қанға сіңген шеберліктерімізді көрсетуге де мүмкіндік туады.Бұл біздің болашағымыз жарқын,армандарымыз айқын болуға көмектесетін бірден-бір жоба.
Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың «Ұлы Даланың жеті қыры» мақаласы жалпы қазақ тарихының бір бөлшегін атап көрсетті. Бұл мақала арқылы біздің қандай текті ұрпақ екенімізді білуге болады. Осы мақала оқи отырып әрбір қазақтың жүрегін мақтаныш сезім билегені рас. Мақаладағы ұсыныстар мен бастамалар тезірек бастау алып іске асырылады деген ойдамын.
Біздің тарихымыз – Қазақстан халқын біріктіретін қуатты күш, барлық азаматтарды жігерлендіру көзі. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің «Ұлы даланың жеті қыры» атты жүйелі мақаласында аса көрегендік пен халықты тарихқа құрметпен қарауға және зерделеуге, өткеннен сабақ үйренуге шақырады. Себебі, әр халықтың шежіресі қаһармандыққа, жеңістер мен трагедияға толы, оны сол күйінде қабылдаған абзал.
Көптен көкейде жүрген біз кімбіз деген сұраққа «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында жауап берілді.
«Ұлы Даланың жеті қыры» атты мақаласы уақыт талабына сай, еліміздің саяси, мәдени, рухани өмірінде дамудың нақты бағыт-бағдарын айқындап берген құнды пікірімен ерекшеленеді.
Ұлы даланың ежелгі өнер және технологиялар музейі ашылатындығы мені қатты қуантады. Мұндай мұражайлар жастарға көптеген мәліметтер береді деп ойлаймын.
Бұл мақала саналы ұрпақты тәрбиелеуінің қайнар көзі деп санаймын.
Көптен көкейде жүрген біз кімбіз деген сұраққа «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында жауап берілді.
«Ұлы Даланың жеті қыры» атты мақаласы уақыт талабына сай, еліміздің саяси, мәдени, рухани өмірінде дамудың нақты бағыт-бағдарын айқындап берген құнды пікірімен ерекшеленеді.
Ұлы даланың ежелгі өнер және технологиялар музейі ашылатындығы мені қатты қуантады. Мұндай мұражайлар жастарға көптеген мәліметтер береді деп ойлаймын.
Бұл мақала саналы ұрпақты тәрбиелеуінің қайнар көзі деп санаймын.
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ə.Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы қазақ жастарының жүрегіне патриотизм сезімін ұялатты. Егерде осы қалпымыздан таймасақ, дамыған 30 елдің қатарына кіретініміз айдан анық.
Еліміздің болашағы үшін берері мол. Соңғы кезде тарихымызды танытатын, өткенімізді еске түсіретін шаралар көптеп жасалып жатыр.
Елбасының «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы дер кезінде жазылған дүние. Өйткені өз тарихымызды әлем өркениеті тұрғысынан қарап зерделеу қажет. Мықты далалық өркениетіміздің бар екенін әлемге танытқанымыз жөн. Мақаланың әр бөлімі өткенді сараптай отырып, бүгінмен ұштастыра, ойластыра айтылған.
Ел болашағы – жастардың қолында демекші біз осы бағдарламаларымыздан бағыт бағдар ала отырып еліміздің одан әрі дамуына үлесімізді қосып барынша тырыссақ 30 елдің қатарынан көріне аламыз.
Ел болашағы – жастардың қолында демекші біз осы бағдарламаларымыздан бағыт бағдар ала отырып еліміздің одан әрі дамуына үлесімізді қосып барынша тырыссақ 30 елдің қатарынан көріне аламыз.
Менің ойымша, мақалада көтерілген ұлтымыздың тарихы мен мәдениетіне қатысты тың ойлар мен нақты ұсыныстар Қазақстан азаматтарын қайрат, жігер беріп, болашақтағы жаңа ізденістер мен бастауларға жол ашатыны күмәнсіз.
Елбасының бұл мақаласы «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» бағдарламасын нақты іске асыруға келесі қадам деп білемін.Бұл мақалада еліміздің сонау сан ғасырлы тарихы жайлы сыр шертіледі. «Ұлы даланың ұлы есімдері» атты оқу-ағарту энциклопедиялық саябағын ашу және «Архив – 2025» жеті жылдық бағдарламасын жүзеге асыру идеясы көңілімнен шықты.Осыған байланысты : «Қай жағынан болсын, бұл маңызды жұмыс мемлекет есебінен атқарылатын «Академиялық туризмге» айналмауға тиіс. Архив деректерін тек жинақтап қана қоймай, барлық мүдделі зерттеушілер мен қалың жұртшылыққа қолжетімді болуы үшін оларды белсенді түрде цифрлық форматқа көшіру қажет.»- деген ойы өте ұтымды айтылған . Бұл мақаланы оқыған әрбір азаматтың бойында патриоттық сезімі арта түспесе кемімиді. Цифрлық форматқа көшу қазіргі заман талабы,жане де келер ұрпақ өзінің қазақ зиялылары жайлы, еліміздің тарихын еш кедергісіз оқи алады.Өткеніне көз жүгіртіп, болашағына сенімді қадам басқан ұлттың тұғыры биік болады.
Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Н.Ə.Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы қазақ жастарының жүрегіне патриотизм сезімін оятады . Егерде бәрі осы қарқынмен жүре беретін болса аз уақыттың ішінде дамыған 30 елдің қатарына кіреміз деп сенемін
Тамырсыз тал болмайды,
Тарихсыз ел болмайды, – деп келетін мақал мемлекет басшысының «Ұлы даланың жеті қыры » атты мақаласының бар мәнін ашып тұрғандай.Ұлттық санасы жаңғырып, рухани жаңғыру жолында тарихын түгендеп, атына қайта мінген қазақтың кеудесін ешкім баса алмайды. Бұл менің мақаланы оқудан түйген ойым.
Бұл мақала әрбір адамның жүрегіне патриоттық сезім ұялатты деп ойлаймын. Біздің азаматтарымыз бен азаматшаларымызға осы мақаланы пайдалана отырып келесі ұрпаққа үлгі болуы керек. Келесі ұрпаққа Алаш зиялылары ұлт зиялылары ұлы тұлғаларымыз армандап кеткен тәуелсіздігімізді аманат етіп жеткізуіміз қажет
Тауында жатқан тасын түрсең тарихы сөйлейтін даламыздан Алтын адам табылып, Ұлы Жібек жолы жүріп өткен алтын етек Алтайдың Түркі әлемінің алтын бесігі атануы заңдылық деп білемін.
Ендігі осы бай тарихымызды түгендеп, өткенімізді жаңғыртып, өшкенімізді қайта жағу жолында «Архив-2025» жеті жылдық бағдарламасының маңызы айтпасада белгілі. Себебі ұлтымыздың ұлылығын дәлелдейтін деректер мен тарихи тың материялдар шаң басқан архивтермен ұлы тұлғалардың еңбектерінде екені ақиқат. Міне осы орайда мемлекет басшысының ұсынып отырған «Ұлы даланың ұлы есімдері» және «Ұлы Дала тұлғалары» сынды жобаларды мақалада көзделген мақсаттарды жүзеге асыру жолындағы атқаратын рөлін ерекше деп, санауға болады.
Мен бұл мақалаға көз сала отырып, қарға тамырлы қазақтың ғана емес түбі түркі дүниесінің тарихын түгендеген Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевты түркі тілдес халықтарының көш басшысы ретінде таныдым.Аталған мақалада жоғары айтылған тарихи тың деректер мен архивтерден табылған құнды құжаттар ұлттық сарындағы жаңа деректі және көркем фильмдердің сценарийлеріне арқау болатыны айтылған.Бұл болашақта біздің жарқын болашағымызға жасалған ең үлкен жақсылық деп білемін.Дәл бүгінгі күні кеудемді қуаныш билеуде.
Мақаланың мақсатына деген менің көзқарасым ;даму мен саналы да қуатты ел қалыптастыруға өткен тарих пен онда болған саяси сабақты жаһандық өмірге пайдалану.Қоғамдық қауымдық ескі идеологияны жаңаша сана мен теңдік ,әділдік ,жемқорлық аясынан арылуға алып келуі керек .Оған тек жастардың ғана жасампаздығы мен барлық қоғам өкілдері өздерінің санасына прогресс әкелуі керек
«Ұлы даланың жеті қыры» атты Елбасымыздың мақаласы елең еткізген дүниенің бірі болды. Бұған дейінгі ел тарихымызға сіңірген халықтардың ерен еңбектерін басып айта отырып, біздерге ой салды.
«Ұлы даланың жеті қыры» атты Елбасымыздың мақаласы елең еткізген дүниенің бірі болды. Бұған дейінгі ел тарихымызға сіңірген халықтардың ерен еңбектерін басып айта отырып, казiргi жастарга ой салды.
Елбасымыз,тұңғыш Президентіміз Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы Даланың жеті қыры» атты мақаласы уақыт талабына сай, еліміздің саяси, мәдени, рухани өмірінде дамудың нақты бағыт-бағдарын айқындап берген құнды пікірімен ерекшеленеді. Менің ойымша, мақалада көтерілген ұлтымыздың тарихы мен мәдениетіне қатысты тың ойлар мен нақты ұсыныстар Қазақстан азаматтарын қайрат, жігер беріп, болашақтағы жаңа ізденістер мен бастауларға жол.
Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы – Қазақ елінің өміріндегі ерекше мұра. Атқа міну мәдениеті, ежелгі металл өндіру мен өңдеу технологиясы, өз жазуы мен мифологиясы бар озық мәдениетті Қазақ елінің рухани байлығының айшықты белгісі – «аң стилі өнері», бүкіл әлемді тамсандырған Дала өркениетінің жәдігері − «Алтын адам» жауынгері, түркі әлемінің бесігі саналатын Алтайдан бастау алатын түркі тарихы, әлемдік экономиканың өркенденуіне септігін тигізген − Ұлы Жібек жолы жүйесі, Қазақ елінің ұлттық брендіне лайықты алма мен қызғалдақтар, еліміздің аумағында орын алған тарихи жайт қана емес, сонымен қатар әрбір қазақ үшін де аса қымбат құндылықтар.
Ұлт көшбасшысының»Ұлы даланың жеті қыры»мақаласы-Қазақстанның тарихы үшін аса маңызды орын алатын мақала деп ойлаймын.Қазақтардың тарихындағы елбасымыз нақтылап,саралап берген жеті қырымыз,жеті құндылығымыз біз үшін əлемнің жеті кереметімен бара-бар.
Əр халық өз тарихымен мақтануға тиісті.Мен де енді мақтануға тұрарлық,ұлы даламның жеті қыры арқылы мақтанып,қарсы келген жандарға елбасымыз дəлелмен дəйектеген сөздерін айтып жүремін.Мақаланың əрбір түйінді бөлімдерде аталған тапсырмалар орындалса,мемлекетіміздің гүлденуі,баюы,дамуының айқын қадамдары мен жаңа бастамаларының жемісі болатын еді.
Балаларды зорлап айткызып жатыр. Бунын бары козбояушылыккой.
Қазақ сенің тегің асыл,құлдық санадан арыл,қалпыңа кел,аннан-мыннан келген жаман әдеттерден арыл,ұлттық қалпыңа кел, есіңді жый,елдігіңді түзе мағанасында айтылған .
Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев Әбішұлының жариялаған «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы осыдан бұрын жолдаған «Рухани жаңғыру» тақырыбындағы жолдауына үндеу секілді. «Ұлы дала» дегең атаудың өзі еліміздің тарихын меңзеп тұрғандай… Расында да Қазақстан елінің саналы ұрпағы болу үшін ел тарихын білу шарт. «Қазақ» деген атқа ие болу үшін еліңнің тарихын шығу тегі мен дамуын сондай -ақ еліңнің мәдениеті мен салтын айқындап алуың қажет! Дамыған Ел боу үшін ел тарихын білу, өскелең ұрпаққа Қазақ елінің тарихының маңыздылығы мен кереметтілігін миына сіңіріп өсіру, ел үшін жұмыла тіршілік ету әрбір Қазақстандықтардың парызы деп білемін! САНАЛЫ ҰРПАҚ ОЛ – СЕН және БІЗ!!!
Еліміз тарих атты замана көшінде келешекке нық сеніммен қадам басып келеді. Әлемнің алпауыт мемлекеттерімен терезесі теңеліп, қызыға да қызғана қарайтындай дәрежеге де жетті, міне. Ендігі Тәуелсіздігі тұғырлы әрі мәңгі болар мемлекетке айналу мақсатымыз бар. Осы тұрғыда Елбасымыздың кезекті жолдаған «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы халықтың санасына тағы бір мәрте жарқын болашаққа деген сенімді ұялата білді. Келесі кезек – біздікі, яғни ел қамын қамдап, ертеңін жасаушы жастардың қолында. Сол себепті өткеннен сабақ алып, бүгінде істі жалғап, болашаққа зейін қоя білейік. Еліміздің алтын ғасыр тарихын бірге жасайық!
Бүгін Қазақстан әлеуметтанушыларының Ассоциациясының ұйымдастыруымен әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің қабырғасында «Ұлы даланың жеті қыры» тақырыбында тамаша дөңгелек үстел өтіп жатыр. Ғалымдар арасында керемет баяндамалар оқылуда.
«Қазіргі замандағы халықтардың тарихи таным-түйсігінде кино өнері ерекше орын алады. Жалпы халықтың санасында фильмдердегі жарқын кинообраздар іргелі ғылыми монографиялардағы деректі портреттерден гөрі маңыздырақ рөл атқарады»- дейді Елбасы. Халықаралық аренаға өз тарихымыздан сыр шертетін тарихи фильмдер мен тарихи анимациялық фильмдер арқылы шығуымыз керек. Әлем білсін қазақ тарихының қандай болғанын. Сондай-ақ алдағы жолда халқымыз бірлікте болып, өсіп-өркендеу жолында аянбай еңбек ете білуіміз керек деп ойлаймын.
Елбасымыздың қай мақаласын алып қарасақ, әр адамның санасына ой саларлықтай. Тарихтың тамырына үңілдіріп, болашақтың бағытына жол ашарлық мақаласы көптің көңілінен шығып жатыр. Сонау менмен деген елдердің қолданып, пайдаланып жүргендері қазақтың жерінен, қолынан шыққандығы көкейге қуаныш ұялатады. Осындай мемлекетте өмір сүріп жатқан егенменді елдің ұрпақтары біз бақыттымыз!!!
Еліміздің тәуелсіздігі баянды, тарихы үлгі, болашағы кемел болсын!
Арғы баба арман еткенді көзбен көріп көшесінде жүрген бізде арман жоқ шығар