Әлеуметтік кәсіпкердің еңбегі елене ме?

«Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламасынан бастау алған «Туған жер» жобасы әу бастан-ақ үш мақсатты алға қойған еді. Мемлекет басшысының пайымынша, біріншіден, білім беру саласында ауқымды өлкетану жұмыстарын жүргізуді, экологияны жақсартуға және елдімекендерді абаттандыруға баса мән беруді, жергілікті деңгейдегі тарихи ескерткіштер мен мәдени нысандарды қалпына келтіруді көздесе, екіншіден, басқа аймақтарға көшіп кетсе де, туған жерлерін ұмытпай, оған қамқорлық жасағысы келген кәсіпкерлерді, шенеуніктерді, зиялы қауым өкілдері мен жастарды ұйымдастырып, қолдау жасау. Үшіншіден, жергілікті биліктің «Туған жер» бағдарламасын жинақылықпен және жүйелілікпен қолға алуын қамтамасыз ету, халық арасында дұрыс түсіндіру жұмыстарын жүргізу әрі туған жеріне көмек жасаған жандарды қолдап, құрметтеудің түрлі жолдарын табу.

Бүгінде бағдарлама аясында еліміздің түкпір-түкпірінде игі ша­ралар ойдағыдай іске асы­рылып келеді. «Рухани жаңғыру» порталында жарияланған ақпа­раттарға арқа сүйесек, еліміздің әр өңірінде тарихи ескерткіштер ашылып, зиялы қауым өкілде­рінің мерейтойлық кештері өт­кізіліп, ең бастысы, туған жер­лерінен түлеп ұшқан кәсіпкерлер мен меценаттардың арқасында тиісті деңгейде демеушілік жа­салып, ауыл-аудандардың жағ­дайы біршама түзеліп жатыр. Әлеуметтік жобалардың сан са­ланы қамтып отырғаны қуантады. Бір жағынан, мүмкіндігі шектеулі жандарға, балалар үйінің тәрбие­ленушілері мен қарттар үйінің тұрғындарына әлеуметтік қолдау көрсетілсе, екінші жағынан, спорт­тық-патриоттық, эколо­гиялық шаралардың саналуан­дығы жобаның бір жүйеге келіп жатқанын аңғартып тұрғандай.
«Туған жер» сияқты бағдарла­малардың маңызына ерекше тоқталған Алматы менеджмент университетінің «АлмаU» әлеу­меттік кәсіпкерлік зертханасы­ның меңгерушісі, физика-мате­матика ғылымдарының канди­даты, профессор Нұржан Әлжа­нова осы тектес жобаларға әлеу­меттік кәсіпкерлер мен жастарды да көбірек тарту қажеттігін баса айтады. Нұржан Шәріпқызы Елба­сының бастамаларын қолдай отырып, қоғамдық сананы өзгер­ту қажеттігін жеткізеді.
– Біздің қоғам кедейлікпен, есірткімен, ауыр сырқат түрлері­мен күресуге қаншама қаражат бөледі? Түрмелерді ұстауға қан­шама ақша кетеді? Бұл арада әлеуметтік кәсіпкерліктің қоғам­ға тигізер пайдасы орасан. Оның есебінен жеке азаматтарды қол­дауға бағытталған қоғамдық ресурс­тарды тиімді пайдалануға болады, мемлекеттік қызметтерге деген сұраныс та түсуі мүмкін, жал­пы қоғамның табысы артады. Ол үшін әлемде жаңа трендке ба­ланып отырған әлеуметтік кә­сіпкерлікті барынша қолдау қажет, – дейді профессор.
Оның айтуынша, әлеуметтік кәсіпкерлер әсіресе, жастар арасынан көптеп шығып жатыр. Олар қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуына әрбір адамның сүбелі үлес қосарына кәміл сенеді. Әлемді, қоршаған ортаны жақсартқысы келеді, қоғамда қатып қалған, ой-санада қалыптасып кеткен пайымдарды бұзғысы келеді. Ең бастысы, олар қоғам өзгереді деп күтпейді. Кері­сін­ше, өздері өзгеріс жасау ар­қылы әлемді жақсарта аларына сенеді.
Тәуелсіздік жылдардан бері елімізде дамып келе жатқан кәсіпкерлік түрлерін зерттеумен айналысатын маман Нұржан Әлжанова бұл саладағы әлемдік трендтерден қалмау қажеттігін айта отырып, әлеуметтік кәсіп­кер­ліктің белді мүшелерінің мы­салдарын жастарға үлгі етеді.
– Мәселен, Олеся Нугаева деген әлеуметтік кәсіпкер бар.
Ол – «Это-Двор» әлеуметтік-эко­логиялық жобасының жетекшісі. Ол балалармен бірге аулаларда арнайы ойын алаңқайларын, шы­ғармашылық өнімдерін жасайды. Жоба мақсаты – балалардың қоршаған ортаға деген қарым-қатынасын өзгерту, қалдықтардан жаңа өнім жасауды үйрету. «Ашық әлем» қоғамдық қорының құрыл­тайшысы әрі президенті Әлия Архарова – әлеуметтік кәсіпкер, үлкен байқаудың жеңімпазы. Аутизмге шалдыққан баланың анасы ретінде ол Қазақстанда осындай балаларға көмек көр­сететін тиімді жүйені қалыптас­тырумен шұғылданып келеді. Бұл қоғамдық қордың қаржыландыру жағына Тұңғыш Президент қоры қолғабыс етіп келеді, – дейді Нұржан Әлжанова.

Бүгінде Еуропаның ал­дыңғы қатарлы дамыған ел­дерінде мемлекеттік-же­ке­меншік әріптестіктің ар­қасында жергілікті елдімекендердің әлеуметтік-экономикалық түйткілдері оңтайлы шешіліп отыр. Мұның еліміздегі бір мысалы ретінде Нұржан Шәріпқызы «Алматы» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпо­рациясы» ҰК-ны келтіреді. Оның айтуын­ша, айтулы кор­порация жергілікті атқа­рушы органдардың көмегімен Алматы қаласының сту­дент­тері мен жалпы жастары үшін жатақханалар құры­лысын бастайды. Әлеуметтік уақытша баспана «2017-2020 жылдарды қамтитын жас­тарды қолдауға арналған Жол картасы» мен «Жас отау» мемлекеттік бағ­дар­лама­сы­ның аясында студенттерге, жастарға және 35 жасқа толмаған отбасыларына берілуі керек. Оған сәйкес, «Алматы» ӘКК» ҰК-ның әріптестері ретінде мен­шігінде бос жатқан жерлері мен жоба құнының 51 па­йызынан кем түспейтін жеке қаржысы бар жоғары оқу орындары, құ­рылыс және коммуналдық ұйымдар өз ұсыныстарымен шыға алады екен. «Алматы» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпо­ра­ция­сының басты мақсаты – мемле­кеттік-жекеменшік әріптестік негізінде, Алматы қаласының әлеуметтік-эконо­микалық дамуына ықпал ету. Шынында да, бұл бастама жылда ұзын-сонар жатақ­хана кезегінде тұратын студенттер мен жас отбасы­ларының бас­пана мәселесін айтарлықтай шешер еді.
«Адам капиталын» дамыту бағытында АҚШ-та жүздеген жыл бойы мем­лекеттік-жекеменшік әріптестік негі­зінде, көптеген игі жобалар сәтті жүзеге асып отыр. Аме­рикада мұндай әріптестіктің тамыры тереңде жатыр.
Ресми дерек көздеріне сен­сек, ынты­мақтастықтың кеңі­нен тараған салаларына көлік жүйесін дамыту, инфра­құры­лым­дарды жаңарту, су ресурс­тарын үнем­деп пайдалану, тұр­мыстық қалдықтарды қайта өңдеу, т.б. жатады. Яғни, қоғам, белсенді кәсіпкерлер бар жа­уап­кер­шілікті билікке жүктеп, түйт­кілді мәселе­лердің ше­шілуін телміріп күтіп отыр­майды. Өздері әрекет етіп, қоғамдық мәсе­лелерді жұмыла шешуге тырысады.
Сол себептен, профессор Нұржан Әлжанова әлеуметтік кәсіпкерліктің ел ішінде ба­рынша насихатталып, мем­лекеттік-жекеменшік әріп­тестіктің тиімділігін арттыру мақсатында ақ­параттық жұ­мыстардың жоғары деңгейде жүргізілуін, белсенді жастарға қолдау көрсетілуін жақтайды. Көп мәселе сананы жаң­ғыртуға барып тіреледі. Қа­лыптасқан ой-пайымдарға, жүйеге жаңа көзқараспен, әлемдік трендтердің шеңбе­рімен қарасақ, әрбір азамат туған жерінің гүлденуіне, дамуына үлес қоса алады. Ол үшін жо­ғарыда мысалға келті­рілген әлеуметтік кәсіп­керлер сияқты аулалардың ласта­нуына, экологияның бұзы­луына, науқас балалар­дың жай-күйіне бей-жай қарамай, аз да болса да жағ­дайдың түзелуіне үлес қосып, қоғам дамуына атсалысқан абзал.

Кәмшат ТАСБОЛАТ