Жыл бюджетін нақтылады

Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен Сенаттың жалпы отырысы өтіп, онда «2017-2019 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заңға түзетулер қабылданды. Бұл құжат енді Елбасының қол қоюына жолданады. 

Ел экономикасының 9 айдағы даму қорытындылары мен әлемдік экономи­ка­ның ағымдағы ахуалын есепке ала оты­рып, 2017 жылға арналған макро­эко­но­микалық көрсеткіштер болжамы нақ­­ты­ланған. Жыл басынан бері экономи­ка­лық белсенділіктің жақсаруына бай­ла­нысты ЖІӨ нақты өсімі бұрын күтілген 2,5 пайыздан 3,4 пайызға дейін ұлғаю жағына қарай қайта қаралды.

Ұлттық банктің болжамы бойынша, инфляция бекітілген 6-8 пайыз аралы­ғын­да сақталмақ. 2017 жылғы республикалық бюджет кірістерінің нақтыланған болжа­мы 4 триллион 952,8 млрд теңге сомасында айқындалды немесе 60,8 млрд теңгеге ұлғайды. 2017 жылғы шығыстар, бұрын бекітілген бюджетпен салыстырғанда 1 млрд теңгеге ұлғая отырып, 11 триллион 177,4 млрд теңге сомасын құрамақ.
Қаржы министрі Б.Сұлтановтың айтуынша, «Денсаулық» мемлекеттік бағ­дар­ламасын іске асыруға арналған шығыс­тар 2017 жылы тағы 2,6 млрд тең­геге ұлғая отырып, 160,4 млрд теңгеге жетеді. Ол тегін медициналық көмектің кепілдік беріл­ген көлемі шеңберінде дәрі­мен қамта­ма­сыз ету және медици­налық кө­мек бо­йын­ша қажеттіліктің ұлғаюы есебінен болды.
«Қоғамдық сананы жаңғырту» бағдар­ламасы бойынша 4,2 млрд теңге сома­сында шығыстар көзделді. «Оның ішінде 2,5 млрд теңгеге – «Жаһандық әлемдегі зама­науи қазақстандық мәдениет», 1,2 млрд теңгеге «Қазақстанның рухани киелі заттары» бағдарламалары және басқа да іс-шаралар жүзеге асырылады» деді Бақыт Сұлтанов.
Нақты сектор шығыстары 2017 жылы 1 трлн 918,9 млрд теңгені құрайды. Оның ішінде «Нұрлы жол» бағдарламасына 455,3 млрд теңге бағытталады, 309 млрд теңге көлік инфрақұрылымын дамытуға және 130,6 млрд теңге білім беру, инже­нерлік-коммуникациялық және индус­трия­лды инфрақұрылымды дамытуға арна тартады. «Нұрлы жер» бағдарламасын іске асыруға биыл шығыстар 127,6 млрд тең­геге жетеді, жалға берілетін тұрғын үй құры­лысына – 25 млрд теңге, инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымға – 80,9 млрд теңге, экономиканы ынталан­дырудың қаржылық құралдарына 2 млрд теңге беріледі.
2017 жылға арналған республикалық бюджет тапшылығы 62 млрд теңгеге азай­тылды және 1 триллион 485,9 млрд теңгені немесе ЖІӨ бағамының 2,9 пайы­зын құрайды.
Басты қаржы құжатына түзетулер енгізу жан-жақты талқыланды. Сенатор­лар M.Тағымов, Д.Әділбеков, Т.Мұсабаев, Е.Сұлтанов, С.Бектұрғанов, Б.Еламанов, В.Волков, Б.Шелпеков, Д.Кәлетаев бюджет саласын жетілдіру, мемлекеттік активтерді басқаруды жақсарту, салықтық әкімшілендірудің тиімділігін арттыру, мемлекеттік-жекеменшік әріптестікті дамыту, инвестиция тарту, мемлекеттік қаражат есебінен банк секторының ахуалын жақсарту мәселелерін көтерді.
Сенатор Ерболат Мұқаев Ұлттық банк­тің назарын банк секторының тұрақ­ты­лығы мәселесіне аударды: «Сарап­шылық деректерге сәйкес, 2016 жылдың соңында «Бәйтерек» холдингі «Қазинвест­банкке» – 21,1 млрд теңге, «Дельта банк­ке» – 60,3 млрд теңге орналастырған. Соны­мен қатар БЖЗҚ-ның айтарлықтай қара­жаты осы екі банкке, атап айтқанда, «Дельта банк» – 45,2 млрд теңге және «Қазинвестбанкке» 2,9 млрд теңге салын­ған» деді сенатор.
Ол азаматтардың «РБК банкіндегі» жинақ ақшасын қорғау шараларына да баса назар аударды. Қаржылық тұрақты­лықты арттыру бағдарламасының ая­сында оны тұрақтандыруға 240 млрд теңге бөлінді. Сонымен қатар «РБК банкінің» 600 миллиард теңге сомасын­дағы пробле­малы портфелі – бұл мәсе­лені ерекше тәртіппен шешу үшін жеке мамандан­ды­рылған компанияға бері­летін болды. Инвестор – «Қазақмыс» корпорациясы банкті 160 млрд теңге көлемінде қосымша капиталдандырады деп жоспарлануда. Депутат банк сек­торын мемлекеттің есебі­нен жақсарту үрдіске айналып бара жатқа­нына алаң­даушылық білдірді.
«Биылғы жылы банк секторы ахуалын жақсарту үшін, атап айтқанда «Қазком­мерц­б­анктен» «БТА»-ның пробле­малық несиелерін сатып алу үшін республикалық бюджеттен, Ұлттық қор есебінен 2,1 трлн теңге қаражат бөлінді. Бұл республикалық бюджет кірістерінің төрттен бір бөлігін құрайды» деді сенатор. Ұлттық реттеушiге банктердің ахуалын жақсарту моделiн құруға емес, бiрiншi кезекте «тәуекелдi бағалаудың, мұндай жағдайлардың алдын алу үлгiсiне назар аударуы тиіс» деп санайды Е.Мұқаев.
Сенаторлар Қазақстан Үкіметі мен Азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі Ислам ұйымы арасындағы келісімді ратифи­ка­ция­лады. 2017 жылғы 2 мамырда Астана қаласында жасалған келісім бойынша Азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі Ислам ұйымының (АҚИҰ) штаб-пәтері Астанада ашылады деп күтілуде. Исламдық ұйым штаб-пәтерін елімізде құру – Ислам ынты­мақ­тастық ұйымы шеңберіндегі ынты­мақ­тастықты нығайтады және ұйымның халықаралық, өңірлік және субөңірлік бастамаларына Қазақстанның тартылуын күшейтеді.
Осы ұйымға және оның штаб-пәтерін ашуға республикалық бюджеттен қанша қара­жат шығындалады? 2017-2019 жыл­дары Сыртқы істер министрлігінің бюд­жет­тік бағдарламасы бойынша Қазақстан Республикасының АҚИҰ-ға ерікті жарна­сы жыл сайын 247 миллион 204 мың теңге (749 мың 103 доллар). Ауыл шаруа­шы­лығы министрлігінің бюджеттік бағдар­ламасы бойынша 2018 жылдан бастап, жыл сайын 39 миллион 600 мың теңге сомасында офистік үй-жайды жалға алу шығыстары көзделген.

Айхан ШӘРІП