БАТЫР ЕСІМІ БЕРІЛДІ

Бұдан сегіз жыл бұрын Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметіне қарасты «Ми-8» тікұшағының Оңтүстік Қазақстан облысындағы Қазығұрт ауданы аумағындағы Өгем шатқалында апатқа ұшырау салдарынан он шекарашы қаза тауып, үш адам ауыр жарақат алды.

Алты қарулы адам мемле­кеттік ше­караға қарай бет алған­дығы ту­ралы хабар жетісімен, Сарыағаш ше­кара отрядындағы «Арлан» зас­та­ва­сының шабуыл­даушы-десант жауынгерлері тікұшаққа мініп, де­реу қазақ-өзбек шекарасына ат­танған. Тікұшақ бортында экипаж мүшелерін қосқанда 13 адам бол­ған. Елдің шеті, желдің өтінде жүріп, өмірінің соңғы сәтіне дейін хал­қына адал қызмет еткен, әскери тап­сырманы орындау кезінде қаза тап­қан батыр шекарашылардың ер­лік істерін кейінгі ұрпақ біліп, өнеге алуы тиіс. Шығыс Қазақстан облысы Зайсан ауданының аума­ғын­да орналасқан ҰҚК Шекара қызметінің 2017 әскери бөліміне қарайтын «Чаган-Обо» шекара зас­тавасына мемлекеттік шекара күзеті қызметінде кезінде өзіне жүк­­­телген тапсырманы орындау бары­сында қаза болған полковник Рус­лан Зәкиевтің есімі берілді.
Қазақстан Республикасы ҰҚК Шекара қызметінің оң имиджін қалыптастыру, шека­ра­шылардың жеке құра­мын ерлік, патриоттық пен адамгершілікке тәрбиелеу мақ­­­сатында жасалған бұл шараға Астанадан Шекара қызметінің бас­шылық құра­мы, генералдары мен арда­гер­лері, Алматыда тұра­тын марқұм Руслан Зәкиевтің от­ба­сы, ту­ған-туыстары Қазақ­стан Рес­­­пуб­ликасы ҰҚК төраға­сының орын­­басары – Шекара қызметінің директоры, генерал-майор Дархан Ділманов, ҰҚК Шекара қызметі Тәрбие және әлеуметтік қорғау бас­қармасы бастығы, полковник Н.Керім­баев, Шекара қызметін ұзақ жыл­­дар басқарған генерал-лей­­тенант Б.Зәкиев, генерал-майор В.Федорченко, генерал-майор Т.Уажанов, генерал-майор М.Марденовтер бастаған арда­гер-ше­карашылар, марқұм Рус­лан­ның әс­кери оқу орнында бірге оқыған, қыз­меттес болған достары, аудан­дық, қалалық әкімшілік өкіл­дері, сондай-ақ алыс-жақыннан ар­найы ат терлетіп келген құрметті қо­нақ­тар, жергілікті тұрғындар қа­тысты. Аудан орталығынан 100 шақырым­дай жерде тұрған «Чаган-обоға» тікұшақтарға мі­ніп келген қонақ­тарды ше­ка­ра заставасының бас­тығы, ка­питан Н.Молдашев бас­­таған шекарашылар салта­нат­пен қарсы алды. 2017 әске­ри бөлімінің командирі, под­пол­ковник
Е.Тұрғынбаев Шека­ра қызметінің директоры, ге­не­рал-майор Д.Діл­ма­­нов­қа зас­­­­та­ваға полковник Рус­лан Зә­к­иев­­тің аты берілуіне бай­ла­­ныс­ты салтанатқа жеке құрам­ның сапқа тұрғызылғанын бая­н­­­дады. Қазақстан әнұраны орындалғаннан кейін Ше­ка­ра қызметінің басшысы Дар­хан Ділманов Қазақстан Рес­­пу­б­­ликасы Үкіметінің 2017 жыл­­­­дың 3 сәуіріндегі № 156 қау­лы­­сы­мен «Чаган-Обо» шекара заставасы «полковник Руслан Зәкиев атын­дағы шекара заста­васы» болып қайта аталғандығын ха­барлады. Со­дан кейін полковник Руслан За­­киев­­ке заставаның ор­тасына қо­­йыл­ған ескерткішті ашу рәсімі жа­салды.
Салтанатты шараның ресми бө­­­лі­мінде ҰҚК төрағасының орын­­­басары – Шекара қызме­ті­нің директоры, генерал-ма­йор Дархан Ділманов, шекара қыз­ме­­тінің ге­не­ралдары Б.Зә­к­иев, В.Федор­чен­ко, Зай­­сан ауданының әкімі
Т.Қа­­сым­­жа­нов және тағы басқалар мінберден сөз сөйлеп, жа­уын­­гер­лік тапсырманы орын­дау бары­сын­да қаза болған шека­ра­­шының есі­мін мәңгілікке қал­дыру мақса­тын­да жасалып жатқан шаралар кейінгі ұрпақ үшін патриоттық тәр­бие екен­ді­гіне айтты, ескерт­кіш­тің ашы­луы­­мен, заставаға пол­ковник Зә­­киев есімінің берілуі­мен шекарашыларды құттықтады. Мар­­құм Руслан За­киев­тің зайы­бы Раушан сөз ке­зе­гінде үне­мі де­меп, қолдау көрсетіп жүретін Ше­кара қыз­метінің бас­шы­лығына, Рус­лан­мен қыз­мет­тес болған достарына алғы­сын біл­­дірді. Шекарашылар учи­ли­ще­сінде бірге оқыған Рус­ланның достары Астанадан, Алма­тыдан, тіпті алыс шетелден осы шара­ға арнайы келіп қа­тысып, қа­пыда қаза болған қарулас дос­тары, полковник Закиевке тағзым етті. Батырдың рухына арналған ескерткіштің ашы­луы­на жиналған қонақтар мен бар­ша қауым мар­құмды тағы да еске алып, ескерт­кішке гүл шоқтарын қой­­ды.
– Жауынгерлік ерлік жаса­ған­дар­ды есте қалдыру үшін ар­хив­терде, бұйрықтарда, туыс­тарының арасында әдеби шы­ғармаларда жазылады. Енді жауынгерлердің жа­са­ған ерліктерін насихаттау үшін әртүрлі объектілерге, көше­лер­ге оның есімі беріледі. Ше­­кара­шылар тарихында бү­кіл Кеңес Одағы бойынша жа­уын­герлік жағ­дайларда қаза тап­қан шекара­шы­лардың есім­дері заставаларға бері­ле­ді. Баяғыдан келе жатқан осын­дай дәстүр бар. Бізде осындай, үш зас­тава бар. Біріншісі – Шон­жы шекара отря­ды­ның «Есеркартқан» шекара зас­та­ва­сына көп жылдар бойы Шы­­ғыс шекаралық округіне және Жоғарғы шекаралық ко­ман­далық училищесіне бас­шылық еткен КСРО Батыры, ге­нерал-лей­тенант Матвей Мер­куловтың аты берілді. Одан кейін Күршім шекара отря­дының «Чиндагатуй» ше­кара зас­тавасына тәжік-ауған шекара­сында содыр­ла­р­мен қақтығыста ер­лікпен қаза тап­­қан кіші сержант Раджан Ба­тыр­хановтың есімі беріл­ді. Қа­зір міне, «Чаган-Обо» зас­та­­ва­сына полковник Закиевтің аты беріліп жатыр. Бүгіннен бастап мемлекеттік шекараны күзету бойын­ша әр­бір тапсырма осы ес­керткіш тақта­ның алдында бері­леді. Жеке құ­­­­­рам­ды тек­се­ру кезінде оның аты-жөні бірін­ші болып ата­лады. Сол кез­де әскери қыз­мет­кер сап­­тан шығып: «Қызметтік мін­детін атқару барысында қаза тап­ты» деп жариялайды. Бұл ойдан шығарылған жоқ, ше­ка­ра­шының есімі берілген бар­лық заставаларда осын­дай дәс­түр бар, – деп түсін­дірді отс­тав­кадағы генерал-лей­тенант Болат Зәкиев.
«Чаган-Обо» заставасының өзін­­дік тарихы бар. ХVIII ға­сыр­дың орта тұсында Шы­ғыс Қазақ­стан облысының аум­а­ғын­да қазақ­тар жоңғарларды ығыс­ты­ра бас­та­ды. Осы кездерде най­манның Қо­жан руынан шық­­қан Қарасай батыр айнала тау қоршаған осы жазықта Ча­ган де­ген жоңғар қол­басшы­сы­ның ба­сын шауып ал­ған екен. Со­дан бері бұл жер «Чаган­ның мола­сы» деп аталатын болған­дықтан, зас­таваның атын «Чаган обо» деп ата­ған екен. Заставадан 10-15 ша­қырым жерде тұрған ауыл қазірге дейін «Қарасай батыр» деп аталады.
Іс-шаралар Зайсан қала­сы­ның орталығында Ұлы Отан со­ғы­сы жыл­дары ерлікпен қаза тап­қан ба­тыр бабалар мону­мен­тінің жа­нында жалғасып, ба­балар рухына тағзым етілді. Монументтің оң жақ қатарынан орын алған бейбіт күн­нің ба­тыр­лары полковник Рус­лан Зәкиев­тің, подполковник Бауыр­жан Қожахметовтің, майор Алмаз Ибраевтың ескерткіштеріне алыс­тан келген қонақтар, ау­дан­ның зия­лы қауымы гүл шоқ­­тарын қой­ды. Зайсан қаласындағы «Сейт­қазы Зәкиұлы» атындағы саябақта алыс-жақыннан арна­йы келген құрметті қонақтар, Шека­ра қызме­тінің ардагерлері, генерал-лейте­нант Б.Зәкиев бастаған шекарашы генералдар – В.Федорченко,
Т.Уа­жанов, М.Марденов, Зайсан ау­данының және Зайсан қаласы­ның әкім­дері екі қатарға шыршалар отыр­ғызып, оны «Генералдар ал­леясы» деп атады.
Қысқа ғұмырын Шекара қыз­ме­тіне арнаған полковник Рус­лан Зәкиевтің 43 жасында өмі­рі қиыл­ды. 1988 жылы Ф.Дзер­жин­ский атын­дағы шека­ра­шы­­лар дайын­дай­тын Жоғары коман­да­лық учи­лищесін бітір­ген­нен кейін, барлық са­налы ғұмы­рын Мемлекеттік ше­кара шебін күзетуге арнаған Рус­­лан Әлимолдаұлы өзінің адам­гер­шілігімен және қыз­ме­тін те­рең игерген маман ретінде қару­лас­тарының арасында үлкен бе­дел мен құрметке ие болды. 1995-1997 жылдар аралығында Ресей Фе­дерациясы Федералды шекара қызметі академиясында кәсіби білімін молайтып кел­ген санаулы офицерлердің бірі болды. Жаңадан жасақ­та­л­ған «Солтүстік» аймақтық басқармасында басқарма басты­ғының бірінші орын­ба­са­ры – Штаб бастығы сияқты биік ла­­уа­зымды қызметті үш жыл­дан ас­там мінсіз атқарып, жаңа ше­кара құрылымдарын жасақтады. «Оң­түстік» аймақтық басқармасы бас­тығының бі­рін­ші орынбасары – Штаб бас­ты­ғы қызметіне 2007 жыл­дың мау­сымында тағайын­дал­ған пол­ков­ник Р.Зәкиев екі жыл­дан астам мерзімнің ішінде әскери тәр­­тіп пен жауынгерлік даяр­лы­қ­­­тың шыңдалуына көп күш жұм­сады. Мемлекеттік ше­­кара күзе­тін қамтамасыз ету­ді лайықты ұйым­дастыра біл­ді. Полковник Руслан Зә­киев­тің ширек ғасыр бойы Отан­­ға атқарған адал қызметі ес­ке­русіз қалған жоқ. Бірнеше мем­­лекеттік наградалармен ма­ра­­пат­талды. Р.Зәкиев қаза бо­лар­дың ал­дында бір апта бұрын Шекара қызметінің Бас штабы бастығының орынбасары қызметіне тағайын­далып, Ас­тана қаласына ауысуы керек бол­ған. Атқарып жүрген қыз­­ме­тін өткізіп жатқан екен, бі­рақ жаңа қызметке кірісіп үл­гер­меді. Бас штаб бастығының орын­басары ретінде ол бұл опе­рацияға қатыспауға толық мү­­мкіндігі бол­ды, бірақ ары та­за офицер осындай ше­шім қа­­былдапты. Жауапкер­шілік – нағыз отансүйгіш офицер­дің бас­ты принципі болса керек. Мем­ле­­кеттік шекараны күзетіп жүріп, жа­уынгерлік тапсырманы орындау ке­зінде қаза тапты.
Қазақстан Республикасы Пре­зи­денті Н.Назарбаевтың 2009 жылғы 5 қазандағы №87-7 Жар­лы­ғымен өз міндетіне адалдық та­ны­тып, әс­кери жа­уын­герлік тап­­сырманы орын­­дауда жан­қиярлық ерлік көр­­сетіп, еліміздің ұлттық қауіп­сіз­дігін қамтамасыз ет­кені үшін пол­ковник Руслан За­киев
ІІ дәрежелі «Айбын» ор­де­­німен марапатталды. Бұл орден сол кезде бес жастағы баласы Жан­төренің кеудесіне та­ғылған еді. Отан қорғау жолында өмірі қиыл­ған офицердің жарқын бейнесі бар­ша шекара­шылардың жүрегінде, хал­қы­ның есінде мәң­гілік сақта­ла­­ды.

Қайыржан ТӨРЕЖАН